ග්‍රීක දර්ශනය

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 

ග්‍රීක ශිෂ්ටාචාරය ආරම්භ වූයේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 2000 දී පමණය. ක්‍රිස්තු පූර්ව 1600 වන විට ග්‍රීක ජනතාව ප්‍රධාන නිම්නවල බලකොටු නගර ඉදිකොට තිබුනහ. ග්‍රීසියේ ක්‍රි.පූ. 1200 දී පමණ ට්‍රෝජන් යුද්ධය ඇතුළු යුද්ධ කිහිපයක් ඇති වූ අතර, එය අඳුරු යුගය ලෙස හැඳින්වේ. 

ක්‍රිස්තු පූර්ව 477 - 431 දී පමණ ග්‍රීසියේ ස්වර්ණමය යුගය ඇතන්ස්හි විය. ස්වර්ණමය යුගයේදී ඇතන්ස් කලාත්මක හා බුද්ධිමය කේන්ඳ්‍රස්ථානයක් විය. මේ කාලයේ ඉතිහාසඥයන් වූ හෙරොඩෝටස් සහ තුසිඩිඩීස්, වෛද්‍ය හිපොක්‍රටීස් සහ දාර්ශනිකයන් වූ ප්ලේටෝ සහ සොක්‍රටීස් වැනි නාට්‍ය රචකයින් වන ඊස්කිලස්, සොෆොක්ලීස් සහ යුරිපිඩීස් සියල්ලෝම ක්‍රි.පූ. 5 වැනි සියවසේ ඇතන්ස්හි ජීවත් වූහ. ඇරිස්ටෝටල්ගේ මරණය ග්‍රීක දර්ශනයේ ස්වර්ණමය යුගයේ අවසානය සනිටුහන් කරයි. 

ක්‍රිස්තු පූර්ව 334 දී උතුරු මැසිඩෝනියාවේ නායකයා වූ මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් ග්‍රීකයින් යටත් කර ගෙන හෙලනිස්ටික් යුගය ලෙස හැඳින්වෙන යුගය ආරම්භ කළේය. ක්‍රිස්තු පූර්ව 140 දී පමණ රෝමවරුන් මැසිඩෝනියාව සහ ග්‍රීසිය යන දෙකම යටත් කර ගන්නා ලදි.

ඊජිප්තුවේ සහ මෙසපොතේමියාවේ ශිෂ්ටාචාරවල සොයාගැනීම් සහ දැනුම ඔස්සේ ග්‍රීක දර්ශනය පෝෂණය විය. ක්‍රිස්තු පූර්ව පළමු සියවසේදී ග්‍රීක ඉතිහාසඥයෙකු වූ සිසිලියේ ඩයෝඩෝරස් බැබිලෝනියානුවන් දර්ශනවාදයට දක්වන භක්තිය ගැන ප්‍රශංසා කළේය. ඩයෝඩෝරස්ගේ ප්‍රකාශයේ යුක්තිය පෙන්නුම් කරමින්, බැබිලෝනියානු දාර්ශනිකයන් සිටි බවත්, ඔවුන් කියුනිෆෝම් අක්‍ෂර භාවිතයන් තුළ මුල් බැසගත් තාර්කික ක්‍රමවේදයක් භාවිතා කරමින් ක්‍රමානුකූලව දැනුම අධ්‍යයනය කළ බවත් කියයි.  

පුරාණ ග්‍රීක දර්ශනය ක්‍රිස්තු පූර්ව හත්වන සියවස තරම් ඈතට විහිදේ. මේ කාලය තුල දාර්ශනික සම්ප්‍රදායන් පහක් ආරම්භ විය: එනම් ප්ලැටෝනිස්ට්, ඇරිස්ටෝටලියානු, ස්ටොයික්, එපිකියුරියානු සහ සංශයවාදී. සම්භාව්‍ය ග්‍රීක දර්ශනය ආරම්භ වන්නේ ක්‍රි.පූ. 6 වැනි සියවසේ නැගෙනහිර මධ්‍යධරණී මුහුදේ, මිලේටස් නගරයේ ආදිතම චින්තකයින් සමඟිනි. පුරාණ ග්‍රීක දර්ශනය ක්‍රි.පූ. 6 වැනි සියවසේ බිහි වූ අතර එය හෙලනිස්ටික් යුගය (ක්‍රි.පූ. 323-ක්‍රි.පූ. 30) දක්වා පැවතුණි. 

සංස්කෘතියක හදවතෙහි ඇත්තේ දර්ශනයයි. Philosophia යන ග්‍රීක වචනයේ තේරුම දැනුමට සහ ප්‍රඥාවට ඇති ඇල්ම යන්නයි දර්ශනය "Philo-" යනු ආදරය, සහ "-sophia" යනු ප්රඥාව, එබැවින් "දර්ශනය" යන වචනයේ තේරුම "ප්රඥාවේ ආදරය" යන්නයි. මූලික වශයෙන්, දර්ශනය යනු ලෝකය ගැන සිතීම සහ එයින් අර්ථවත් කිරීමයි.

ග්‍රීක දර්ශනය යනු පුරාණ හෝ ප්‍රෙසොක්‍රටික් සහ සොක්‍රටික් අදහස් සඳහා වන සාමූහික යෙදුමයි. ප්‍රෙසොක්‍රටික්ස් සිට හෙලනිස්ටික් දාර්ශනිකයන් දක්වා පුරාණ ග්‍රීසියේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 585 සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 529 දක්වා වර්ධනය වූ දාර්ශනිකයන් සහ දාර්ශනික සම්ප්‍රදායන් පිළිබඳ පුළුල් හැඳින්වීමක් ඉදිරිපත් කරයි. 

ග්‍රීක දාර්ශනිකයන්ගේ පළමු කණ්ඩායම මිලේසියානු චින්තකයන්ගේ ත්‍රිත්වයකි: තේල්ස්, ඇනක්සිමැන්ඩර් සහ ඇනක්සිමෙන්ස්. ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන දායකත්වය වූයේ ස්වභාවික සංසිද්ධි පිළිබඳ ආනුභවික නිරීක්‍ෂණ මත පදනම් වූ න්‍යාය වර්ධනය කිරීම සහ භාවිතයයි. සියලු දේ එක් "ප්‍රාථමික සම්භවයක් හෝ ද්‍රව්‍යයකින්" පැමිණේ යන අදහසට ඔවුන් සියල්ලෝම එකඟ වන බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි. තේල්ස් සහ ඔහුගේ ශිෂ්‍යයන් දෙදෙනෙකු වන ඇනක්සිමැන්ඩර් සහ ඇනක්සිමෙන්ස්, මොනිස්ට් මිලේසියානු පාසල සෑදූහ. ඇනක්සිමැන්ඩර් සිතුවේ ජලය පවතින සෑම දෙයකටම පදනම වීමට තරම් විශේෂිත නොවන බවයි. ඒ වෙනුවට, ඔහු සිතුවේ විශ්වයේ මූලික දේ අපෙඉරොන්, අවිනිශ්චිත හෝ අසීමිත බවයි.

පුරාණ ග්‍රීක දාර්ශනිකයන් කණ්ඩායම් තුනකට වර්ග කළ හැකිය: එනම්  පූර්ව සොක්‍රටික්, සොක්‍රටික් සහ පශ්චාත් සොක්‍රටික්. ප්‍රාග්-සොක්‍රටික් දාර්ශනිකයන් බොහෝ දුරට ස්වභාවික සංසිද්ධි විමර්ශනය කළහ. ඔවුන් විශ්වාස කළේ මිනිසුන් එක් ද්‍රව්‍යයකින් ආරම්භ වූ බව ය. මෙම කණ්ඩායමේ එක් සුප්‍රසිද්ධ දාර්ශනිකයෙකු වූයේ පයිතගරස් ය. පුරාණ ග්‍රීසියේ සොක්‍රටික් දාර්ශනිකයන් වූයේ සොක්‍රටීස්, ප්ලේටෝ සහ ඇරිස්ටෝටල් ය. පශ්චාත්-සොක්‍රටික් දාර්ශනිකයන් විසින් දාර්ශනික පාසල් හතරක් පිහිටුවන ලදී: නරුමවාදය (Cynicism) සංශයවාදය (Skepticism) එපිකියුරනිස්වාදය (Epicureanism) සහ ස්ටොයික්වාදය (Stoicism) පශ්චාත්-සොක්‍රටික් දාර්ශනිකයන් දේශපාලනය වැනි වාර්ගික ප්‍රශ්නවලට වඩා පුද්ගලයා කෙරෙහි අවධානය යොමු කළහ.

වඩාත්ම බලගතු ප්‍රෙසොක්‍රටික් නිකායිකයෙකු වන පර්මෙනිඩීස් වෙනස් වීමේ යථාර්ථය ප්‍රතික්‍ෂේප කිරීමට තරම් දුර ගියේය. සඳෙන් ලැබෙන ආලෝකය සූර්‍යයාගෙන් පැමිණි බව සහ සඳෙහි අවධීන් පැහැදිලි කළ පළමු පුද්ගලයා පර්මෙනිඩීස් ය.

පර්මෙනිඩීස් (ක්‍රි.පූ. 485) දකුණු ඉතාලියේ Elea ජනපදයේ ග්‍රීක දාර්ශනිකයෙකි. ඔහු යථාර්ථය පිළිබඳ දැඩි මොනොස්ටික් දැක්මක් ඉගැන්වූ Eleatic School of philosophy හි නිර්මාතෘවරයා ලෙස හැඳින්වේ. දාර්ශනික ඒකවාදය යනු සියලු සංවේදී ලෝකය එකකි, මූලික ද්‍රව්‍යයක් සහ පැවැත්මක්, නිර්මාණය නොකළ සහ විනාශ කළ නොහැකි බව විශ්වාස කරයි.  

කොලොෆොන්හි සෙනෝෆනීස් (Xenophanes) දාර්ශනික මනසක් තිබූ කවියෙකි. සෙනෝෆනීස් ට අනුව, මිනිසුන්  ශුද්ධ ලියවිලි වලින් දැඩි ලෙස නොමඟ යවා ඇති අතර, ඔහු තම ප්‍රේක්‍ෂකයින් තාර්කිකත්වය මත පදනම් වූ සහ සාම්ප්‍රදායිකව විශ්වාසයන් අඩුවෙන් පදනම් වූ ආගම පිළිබඳ ඉදිරිදර්ශනයක් වෙත යොමු කිරීමට කටයුතු කලේය​. බටහිර බුද්ධිමය සම්ප්‍රදායේ පළමු ඒකදේවවාදියා ඔහු විය හැකි යැයි බොහෝ දෙනා අනුමාන කරති. 

එපිකියුරියන්වරු අභෞතික ස්වරූපයන්, නොසැලෙන චලනයන් සහ අභෞතික ආත්මයන්ගේ පැවැත්ම ස්ථිරව ප්‍රතික්‍ෂේප කළහ. ප්‍රධාන ග්‍රීක එපිකියුරියන්වරුන් දෙදෙනා වූයේ එපිකියුරස් ම (ක්‍රි.පූ. 341-270) සහ ඔහුගේ රෝම ගෝලයෙකු වූ ලුක්‍රේටියස් (ක්‍රි.පූ. 99-55 පමණ) ය. ඉතිහාසය පුරාවටම, එපිකියුරියන්වාදය බොහෝ විට වැරදි ලෙස වටහාගෙන ඇත්තේ ඉතාමත් දරුණු කායික සැප සම්පත්වලට තෘප්තිමත් වීම දේශනා කරන ධර්මයක් ලෙසය. එපිකියුරස් ඔහුගේ මධ්‍යස්ථ ආහාර පුරුදු සහ ඔහුගේ මධ්‍යස්ථභාවය සඳහා ප්‍රසිද්ධ විය. එපිකියුරස් ඇතැම් විට මධ්‍යම ප්‍රතිපදාව අනුගමනය කලේද යන සැකය මතුවේ.

 ක්‍රිස්තු පූර්ව 323දී මැසිඩෝනියානු රජු මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් රජුගේ මරණය අතර සියවස් තුනක ග්‍රීක ඉතිහාසය. සහ ක්‍රිස්තු පූර්ව 31දී රෝමයේ ඔගස්ටස්ගේ නැගීම. සාමූහිකව හෙලනිස්ටික් යුගය ලෙස හැඳින්වේ හෙලනිස්ටික්  යුගයේ ප්‍රමුඛ පාසල් වූයේ ස්ටොයික, එපිකියුරියන් සහ සංශයවාදීන්‍ ය. 

ක්‍රිස්තු පූර්ව 300 දී පමණ සිටියම් හි සීනෝ සමඟ ඇතන්ස්හි ස්ටොයික්වාදය ආරම්භ විය. ස්ටෝයික් දර්ශනය කේන්ඳ්‍රගත වී ඇත්තේ හෙරක්ලිටස් විසින් වර්ධනය කර ඇති පාරභෞතික මූලධර්මයක් මත ය. ස්ටෝයිකයන් තමන් සොක්‍රටීස්ගේ සැබෑ ගෝලයන් ලෙස සැලකූ අතර, සැකයකින් තොරව, ඔවුන් දර්ශනයේ අරමුණ සහ විෂය පථය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ අදහස නිගමනය කළේ සොක්‍රටික් මූලධර්ම අනුවය.

පයිරෝ ඔෆ් එලිස් (ක්‍රි.පූ 360- ක්‍රි.පූ 270  ) යනු පුරාණ ග්‍රීක සංශයවාදයේ මුල්ම චරිතයයි. සංශයවාදයේ ලකුණ වන්නේ විනිශ්චය අත්හිටුවීමයි. දර්ශනවාදය ප්‍රායෝගික ජීවිතය හා සම්බන්ධ කරගනු ලැබුවේ සමොස්හි පයිතගරස් විසිනි. සොක්‍රටීස්ගේ  විශාලම  දාර්ශනික දායකත්වය වූයේ නිර්වචන (definitions) සෙවීම ආරම්භ කිරීමයි. 

ග්‍රීක දර්ශනයේ එක් ප්‍රධාන කරුණක් වූයේ තර්කයේ සහ විමර්ශනයේ කාර්යභාරයයි. එය තර්කනය අවධාරණය කළ අතර ස්වභාවික ලෝකය අපක්ෂපාතී, තාර්කික නිරීක්ෂණ පිළිබඳ අදහස ඉදිරිපත් කළේය. 

ආදි ග්‍රීක දාර්ශනිකයන් තර්කය භාවිතා කරමින් ලෝකය අර්ථවත් කිරීමට උත්සහ දැරූහ. ග්‍රීක දර්ශනය හෙලනිස්ටික් යුගය පුරාවටම පැවති අතර පසුව රෝම දර්ශනය දක්වා පරිණාමය විය.  දාර්ශනික තේල්ස් මිලේසියානු දර්ශන පාසලට ආභාෂය ලබා දුන්නේය. බොහෝ විට පළමු බටහිර දාර්ශනිකයා ලෙස සැලකෙන තේල්ස්ගේ සිට ස්ටොයික්ස් සහ සංශයවාදීන් Skeptics දක්වා, පුරාණ ග්‍රීක දර්ශනය බටහිර බුද්ධිමය සම්ප්‍රදායට බෙහෙවින්ම බලපෑවේය. 

පුරාණ ග්‍රීක දාර්ශනිකයන්  පාරභෞතික විද්‍යාව  ( පාරභෞතිකය යනු "ලෝකය සෑදී ඇත්තේ කුමක් ද?" සහ "සියලු යථාර්ථයේ අවසාන පදාර්ථය කුමක්ද?" වැනි ප්‍රශ්න අසන දර්ශනයේ කොටසකි) පිලිබඳව උනන්දු වූහ. පැරණි ග්‍රීකයෝ පෙනෙන" යථාර්ථය (සංසිද්ධිය) යටතේ "සැබෑ" යථාර්ථයක් ((noumenon) ) ඇති බව යෝජනා කළහ. දර්ශනයේ දෙවන අංගයක් වන්නේ ඥානවිද්‍යාවයි. ඥානවිද්‍යාව (Epistemology) යනු දැනුමේ දර්ශනයයි. ඔවුන් අනුභූතිවාදය (empiricism)  - සෑම  දැනුමක්ම එන්නේ ඉන්ඳ්‍රියයන් හරහා යන බව සහ තාර්කිකවාදය ( rationalism ) දැනුම හේතුකාරකයක්, චින්තනයක් බව පවසයි. දර්ශනයේ තුන්වන අංගය වන්නේ ආචාර ධර්ම ය. ආචාර ධර්ම Ethics  යනු හොඳ සහ නරක, හරි සහ වැරදි පිළිබඳ දාර්ශනික අවබෝධයයි 

පුරාණ ග්‍රීක චින්තකයෝ යුක්තිය, ගුණධර්ම, දැනුම සහ සත්‍යය පිළිබඳ ප්‍රශ්න ගැන විවාද කළහ. ග්‍රීක දාර්ශනිකයන් විශේෂයෙන් සැලකිලිමත් වූයේ යථාර්ථයේ ස්වභාවය නිවැරදිව විස්තර කිරීමට සහ යථාර්ථය තුළ මිනිසාගේ ස්ථානය තේරුම් ගැනීමට උත්සාහ කිරීමට ය. 

පුරාණ ග්‍රීක දර්ශනයේ කේන්ද්‍රීය අවධානය වූයේ චලනය පිළිබඳ ගැටලුවයි. පුරාණ ග්‍රීක දාර්ශනිකයන් මිථ්‍යාවන්ගේ පදනම් අභියෝගයට ලක් කළහ. ඔවුන් විශ්වයේ අබිරහස් හෙළි කිරීමට තර්කය සහ හේතුව භාවිතා කළහ. ලෝකය තේරුම් ගැනීමට   ඔවුන් තම බුද්ධිය සහ තර්ක කිරීමේ කුසලතා භාවිතා කරන ලදි.

පුරාණ ග්‍රීසිය විද්‍යාවේ ක්‍ෂේත්‍රයේ බොහෝ වැදගත් චින්තකයින් ද බිහි කළේය. හිපොක්‍රටීස් වෛද්‍ය ක්‍ෂේත්‍රයට තර්කය යෙදූ අතර රෝගීන් සිය ගණනකගේ තොරතුරු රැස් කළේය. ඔහුගේ වැඩ කටයුතු රෝගය හෝ මරණයට හේතුව කුමක්ද යන්න පිළිබඳ අවබෝධය ඉදිරියට ගෙන යාමට උපකාරී වූ අතර මිනිසුන් අද්භූත හේතූන් කෙරෙහි විශ්වාසය තැබීමෙන් ඈත් කළේය. 

පුරාණ ග්‍රීක දාර්ශනිකයෝ  බටහිර දර්ශනයට අඩිතාලම දැමූහ. ග්‍රීක දර්ශනයේ අවසානය සනිටුහන් වන්නේ ක්‍රිස්තු වර්‍ෂ හයවන සියවසේ ක්‍රිස්තියානි ධර්මය පැතිරීමෙනි. බටහිර බුද්ධිමය ඉතිහාසය සෑම විටම ආරම්භ වන්නේ පුරාණ ග්‍රීකයන්ගෙනි.  ග්‍රීක දාර්ශනිකයන් ක්‍රමානුකූල තර්ක සහ තර්කන ක්‍රම දියුණු කළ අතර මෙම ක්‍රම බටහිර දාර්ශනිකයන් සහ විද්‍යාඥයන් විසින් අනුගමනය කර ශෝධනය කරන ලදි. එසේම  අදටත් ගණිතය, විද්‍යාව සහ නීතිය වැනි ක්‍ෂේත්‍රවල ග්‍රීක දාර්ශනිකයන්  හඳුන්වා දුන් ක්‍රමානුකූල තර්ක සහ තර්කන ක්‍රම භාවිතා වේ. ප්ලේටෝ සහ ඇරිස්ටෝටල් වැනි ග්‍රීක දාර්ශනිකයන් බටහිර දේශපාලන චින්තනයට කල්පවත්නා බලපෑමක් ඇති කළ අතර  රජය සහ දේශපාලන සංවිධානය පිළිබඳ න්‍යායන් වර්ධනය කළහ. තවද ග්‍රීක දාර්ශනිකයන් බටහිර ආචාර ධර්ම සහ සදාචාර පද්ධති වර්ධනයට බලපෑ  න්‍යායන් වල පෙර ගමන්කරුවන් වූහ​.