සදාචාරාත්මක සාරධර්ම පිලිබඳ නීට්‍ෂේ ගේ උපකල්පන

 

වෛද්‍ය රුවන් එම්. ජයතුංග 

නීට්ෂේ මිනිස් ජීවිතයේ සාරධර්මවල මූලාරම්භය සහ ක්‍රියාකාරිත්වය කෙරෙහි අවධානය යොමු කළේය.  සාම්ප්‍රදායික සදාචාරය පිළිබඳ නීට්ෂේගේ විවේචනය කේන්ද්‍රගත වූයේ "ස්වාමියා" සහ "වහල්" සදාචාරයේ ගතිකයන් මතය. නීට්ෂේට අනුව, ස්වාමියා සහ වහල් සදාචාරය අතර අරගලය ඓතිහාසිකව පුනරාවර්තනය වේ. 

ආගම, දර්ශනය සහ සදාචාරය පිළිබඳ ඔහුගේ විවේචන බලවත්  විය. නීට්‍ෂේ කියා සිටින්නේ ‘සෑම සෞඛ්‍ය සම්පන්න සදාචාරයක්ම සහජ බුද්ධියකින් පාලනය වන’ බවයි. නීට්ෂේ බොහෝ විට ජීවිතය හඳුනාගත්තේ “බලයට ඇති කැමැත්ත” එනම් වර්ධනය සහ කල්පැවැත්ම සඳහා සහජ බුද්ධියක් සමඟිනි.  එහිදී ව්‍යාජ සදාචාරය වැදගත් නොවේ. 

ෂොපෙන්හෝවර්ව විවේචනය කල නීට්‍ෂේ ෂොපෙන්හෝවර් තපස්  සදාචාරයක් (ascetic morality) වෙනුවෙන් පෙනී සිටි බව කීවේය. ෂොපන්හෝවර්ගේ ආචාර ධර්ම පිළිබඳ ප්‍රධාන කෘතිවලින් එකක් වූ On the Basis of Morality සදාචාරය අනුකම්පාවෙන් හටගන්නා බව පැවසෙයි. ෂෝපන්හෝවර් තම තර්කයන් ආරම්භ කරන්නේ කාන්ට්ගේ සදාචාරයේ පාරභෞතිකය පිළිබඳ කාන්ට්ගේ පදනම විවේචනය කිරීමෙනි.  කාන්ට්ට අනුව, සදාචාරය ගොඩනඟා ඇත්තේ ස්ථාපිත නීති හා අපගේ ක්‍රියාවන්හි ප්‍රතිවිපාක සමඟ සැලකිල්ලක් දැක්වීම වටා ය. ෂෝපන්හෝවර් තර්ක කරන්නේ සැබෑ ආචාරධර්ම අනුකම්පාව මත පදනම් වී ඇති බවයි. එසේම ඔහු ස්වභාවධර්මය ගැන ගැඹුරින් සැලකිලිමත් වන්නේ එය සදාචාරයේ පදනම යටපත් කරන බව ඔහු සිතන බැවිනි.  

හෙරක්ලිටස් පර්සියානු ප්‍රාග් සොක්‍රටික් දාර්ශනිකයෙකි. ස්වභාවධර්මයේ යටින් පවතින නීතිය මිනිසුන් සඳහා සදාචාරාත්මක නීතියක් ලෙස ප්‍රකාශ වේ යන බව ඔහු කීවේය​. හෙරක්ලිටියානු ආදර්ශ පාඨය අනුව "සියල්ල ඇතිවන්නේ ගැටුම හරහාය"  Heraclitean motto “all things come into being through conflict මිනිසා සෑම විටම තම ආශාව සංසිඳුවා ගැනීමට නිරන්තර අරගලයක යෙදී සිටින බව ඔහු දකී. නීට්‍ෂේ හෙරක්ලිටස් ගැන ප්‍රසාදයෙන් ලියයි.  සොක්‍රටීස් සදාචාරය මිනිස් හැසිරීම්වලට සම්බන්ධ කළේය. සදාචාරය යනු මිනිසුන්ගේ ක්‍රියාවන්හි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ලැබෙන දායාදයකි. සොක්‍රටීස්, සදාචාරය චින්තනය සමඟ සම්බන්ධ කරයි. සොක්‍රටීස්ට  අනුව  මුදල් සහ බලය සදාචාරය අඩපණ කළ හැක.  එම නිසා  සදාචාරය පවත්වා ගැනීමට මුදල් සහ බලය කළමනාකරණය කළ යුතුය.​සොක්‍රටීස් ලෝකය තාර්කික බව කීමෙන් මනුෂ්‍ය වර්ගයා දූෂිත කරන බව නීට්‍ෂේ පැවසීය. සදාචාරය සාපේක්‍ෂ බව නීට්‍ෂේ තර්ක කරයි. එසේම සම්ප්‍රදායික සදාචාරයට යටත් වීම මිනිසුන්ගේ වහල්භාවය ස්ථිර කිරීමක් කරන බව ඔහු කීවේය​. 

නීට්‍ෂේ ගේ "On the Genealogy of Morality", "Beyond Good and Evil."  යන නිබන්ධන හරහා ඔහු සදාචාරයන් පිලිබඳව කථිකාව අරඹයි. නීට්‍ෂේ සියලු "සදාචාරය" විවේචනය කරන්නෙකු නොවේ. එහෙත් සදාචාරාත්මක සාරධර්ම නීට්‍ෂේ හඳුන්වන්නේ 'සදාචාරාත්මක අගතීන්' ලෙසටය. සදාචාරය සැමවිටම අර්ථකථනයක් පමණක් බව නීට්ෂේ පැහැදිලි කරයි. නීට්ෂේගේ සදාචාරාත්මක විශ්වය තුළ, නපුර යනු අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් වන අතර එය ජයගත යුතු දෙයකි  ඔහු සිතන්නේ චිත්තවේගයන් ස්වභාවික බවයි. එහි මර්දනය හෝ මර්දනය මානසික වශයෙන් විනාශකාරී ය. මෙයට ලිංගිකත්වය ද ඇතුළත් ය.

නීට්‍ෂේ තර්ක කරන්නේ සදාචාරයේ මූලික වර්ග දෙකක් ඇති බවයි: "ප්‍රධාන (ස්වාමි ) සදාචාරය"   Master morality  සහ "වහල් නොහොත් දුර්ව​ළ සදාචාරය (Slave morality). නීට්‍ෂේ  ඔහුගේ සදාචාර න්‍යාය පදනම් කර ගත්තේ "ස්වාමිවරුන්" සහ "වහල්" යන පන්ති දෙකක පැරණි සමාජයක් මතය. ඔහු විස්තර කරන්නේ ස්වාමිවරුන් සහ වහලුන් ලෙස පන්ති දෙකක් සහිත පැරණි සමාජයක තිබූ ගතිකත්වයයි.  (හේගල් සහ නීට්‍ෂේ යන දෙදෙනාම ඔවුන්ගේ දාර්ශනික අදහස් සම්බන්ධ කිරීම සඳහා "වහල්" සහ "ස්වාමියා" යන පොදු රූපකයක් බෙදා ගනී. හේගල් තර්ක කරන්නේ මිනිස් ආත්මය "අපෝහකය" නම් ක්‍රියාවලියක් හරහා ඉදිරියට යන බවයි- human spirit progresses through a process called "dialectics"). 

නීට්‍ෂේ ප්‍රධාන සදාචාරය නිර්වචනය කළේ ශක්තිමත් කැමැත්ත ඇති පාර්ශවයේ  සදාචාරයයි. ප්‍රධාන සදාචාරය උඩඟුකම, ධනය, කීර්තිය සහ බලය අගය කරන අතර වහල් සදාචාරය කරුණාව, සංවේදනය , අනුකම්පාව නිහතමානිකම, උදාසීනත්වය සහ පරාර්ථකාමිත්වය අගය කරයි. වහල් ජනතාව තම ස්වාමිවරුන් අතින් පීඩාවට පත් වූ අතර දරිද්‍රතාවයේ ජීවත් වන විට අමනාපය හෝ නිහතමානිකම වැනි ගති ලක්‍ෂණ ලබාගෙන ඇත.  වහල් සදාචාරය  සෘණාත්මක සහ ප්‍රතික්‍රියාශීලී වෙයි.

නීට්ෂේට අනුව  දේවධර්මීය අර්ථයෙන් "ඔබේ අසල්වැසියාට ප්‍රේම කරන්න" යන්න සැමවිටම වහල් සදාචාරය වේ, මන්ද එය දුර්වලකමේ ව්‍යාජ පරමාදර්ශීකරණය මත පදනම් වේ. වහලුන් ස්වාමි සදාචාරයට ප්‍රතිචාර දක්වන්නේ ඔවුන්ගේ වහල් සදාචාරය සමඟය​. වහල් සදාචාරය කීකරුකම, මාරාන්තිකවාදය, අශුභවාදය සහ නරුමත්වය මගින් සංලක්‍ෂිත වේ. වහලුන් නිහතමානී, කාරුණික සහ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට තීරණය කළ බැවින්, ස්වාමිවරුන් ධනවත්, බලසම්පන්න සහ අධික ලෙස සිටීමට තීරණය කළ බව ඔහුගේ න්‍යායේ සඳහන් වේ. ස්වාමියා සහ වහල් සදාචාරය සෑම විටම එකිනෙකා සමඟ ගැටුම් ඇති කරයි.  මෙම පැරණි සමාජය තුළ "වහල් කැරැල්ලක්" ඇති විය.  සදාචාරයේ වහල් කැරැල්ල" ආරම්භ වන්නේ අමනාපය හෝ අමනාපය නිර්මාණාත්මක බලවේගයක් බවට පත් වූ විට බව නීට්‍ෂේ පෙන්වා දෙයි. එය භෞතික කැරැල්ලකට වඩා ආත්මීය කැරැල්ලක් විය​. වහල් සදාචාරය විසින් ස්වාමියා සතු දේ වහලා සතුව නොමැති නිසා ඒවා අවප්‍රමාණය කරනු ඇත. 

ප්‍රධාන හෙවත් ස්වාමි සදාචාරයට හැකියාව, උදාරත්වය, ශක්තිය,  බලය,  විශ්වාසය,  නිදහස,  අභිමානය යන අංග අයත් වෙයි. ඔවුන් තුල මනසේ සහ ශරීරයේ ශක්තිය ඇත​. ඔවුන් ඉහළ ආත්ම අභිමානය හෝ මමත්වයෙන් අනූනය​. ඔවුන් තුල ධනය, අභිලාෂය, මහිමය සහ විශිෂ්ටත්වයේ වටිනාකම් තිබේ. ස්වයං-සාක්‍ෂාත් කර ගැනීම සඳහා වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීම ඔවුන් අනුමත කරති. ඔවුන් බලය නිර්මාණය කරති. නීට්ෂේට අනුව, ප්‍රධාන සදාචාරය නිර්වචනය කරනු ලබන්නේ ශක්තිය, හැකියාව, නිර්භීතකම, සත්‍යවාදී බව, අභිලාෂය, ​​විශ්වාසවන්ත බව සහ විවෘත මනසෙනි. 

ස්වාමි සදාචාරය ජීවිතය තේජාන්විත ලෙස දකින අතර වහල් සදාචාරය මිනිසුන් දුර්වල හා අසරණ ලෙස ද ජීවිතය දුක් වේදනා ලෙස ද දකී. වහල් සදාචාරය කරුණාව, ඉවසීම, නිහතමානීකම, සාධාරණත්වය, ත්‍යාගශීලී බව වැනි ගුණාංග ප්‍රවර්ධනය කරයි. 

වහල් සදාචාරය යනු ස්වාමි සදාචාරයේ ප්‍රතිචාරාත්මක ප්‍රතිවිරුද්ධයයි. නීට්ෂේ වහල් සදාචාරයට වඩා ස්වාමි සදාචාරය අගය කළේය. නීට්ෂේට අනුව, ස්වාමිවරුන් සදාචාරයේ නිර්මාතෘවරුන් වේ. එබැවින් වහලුන් තම වහල් සදාචාරයෙන් ප්‍රධාන සදාචාරයට ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතුය. ස්වාමි සදාචාරයේ හරය වංශවත් බව වන අතර වහල් සදාචාරයේ හරය උපයෝගීතාවය සහ දුක්ඛිත සහනයයි. වහල් සදාචාරයේ පිරිසිදුම ස්වරූපය ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ ඉගැන්වීම් තුළ පවතින බව නීට්‍ෂේ විශ්වාස කළ අතර ආචාර ධර්ම මගින් සදාචාරයේ මූලික අදහස් වඩාත් හොඳින් ප්‍රකාශ කරන බව පැහැදිලි කළේය.  නීට්ෂේට අනුව, වහල් සදාචාරය යනු නූතන "ධනේශ්වර" (වාණිජ්‍යය මත පදනම් වූ) සමාජයේ සදාචාරය වන අතර, "ප්‍රධාන සදාචාරය" යනු පුරාණ කුලය පදනම් වූ සමාජවල සදාචාරයයි.  

නීට්‍ෂේ පෙන්වා දෙන පරිදි සියලුම උසස් ශිෂ්ටාචාරයන් පැන නැගුනේ බලය සඳහා ඇති ආශාවෙනි. බලයට ඇති කැමැත්ත නොමැතිව සමාජය දියුණු කළ නොහැක. සෞඛ්‍ය සම්පන්න සමාජයක් පවතින්නේ උසස් වර්ගයේ පුද්ගලයන් වෙනුවෙනි. මෙහිදී උසස් වර්ගයේ පුද්ගලයන් යනු  නිර්මාණ ශක්තියෙන් හෙබි සුපිරි මිනිසුන් ය​.   සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ සදාචාරයට සුපිරි මිනිසා යටත් නොවේ. ඔහු රංචුවේ සදාචාරයටද යටත් නොවේ.  ඔහු මෙලෙස ලියයි. ; කිසිසේත් සදාචාරාත්මක සංසිද්ධි නැත, ඇත්තේ සංසිද්ධි පිළිබඳ සදාචාරාත්මක අර්ථකථන පමණි.  ප්‍රධාන සදාචාරය තුළ බොහෝ විට අගය කරනු ලබන අනෙකුත් ගුණාංග වන්නේ විවෘත මනස, ධෛර්‍යය, සත්‍යවාදී බව, විශ්වාසවන්ත භාවය සහ පුද්ගලයාගේ ආත්ම-වටිනාකම පිළිබඳ නිවැරදි හැඟීමයි.   

ප්‍රධාන සදාචාරය තුළ, මිනිසුන් යහපත නිර්වචනය කරන්නේ එය ඔවුන්ට ප්‍රයෝජනයක් වේද යන්න සහ ඔවුන් විසින්ම නිර්වචනය කරන ලද පුද්ගලික විශිෂ්ටත්වය ලුහුබැඳීම මත පදනම්වය.  නීට්‍ෂේට අනුව, ස්වාමිවරුන් සදාචාරය නිර්මාණය කරයි. වහලුන් ඔවුන්ගේ වහල් සදාචාරය සමඟ ස්වාමි සදාචාරයට ප්‍රතිචාර දක්වයි. ස්වාමියාගේ සදාචාරය මෙන් නොව , වහල් සදාචාරය පදනම් වන්නේ අමනාපය මත ය. ප්‍රධාන සදාචාරය ප්‍රබලයා තුළ ඇති වන්නා සේම, වහල් සදාචාරය ආරම්භ වන්නේ දුර්වලයන් තුළිනි.  වහල් සදාචාරය යනු ස්වාමි සදාචාරයේ ප්‍රතිවිරුද්ධයයි. එනිසා එය අශුභවාදය සහ නරුමත්වය මගින් සංලක්‍ෂිත වේ. වහල් සදාචාරය අරමුණු කරන්නේ කෙනෙකුගේ කැමැත්ත ශක්තියෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීම නොව, ප්‍රවේශමෙන් යටපත් කිරීමෙනි. එය උත්සාහ කරන්නේ ස්වාමිවරුන් ඉක්මවා යාමට නොව, ඔවුන් ද වහලුන් කිරීමට ය. නිහතමානිකම, පරිත්‍යාගය සහ අනුකම්පාව පිළිබඳ බයිබලානුකුල මූලධර්ම, වහලාගේ දුක්ඛිත තත්වය මුළු මිනිස් සංහතියටම විශ්වීයකරණය කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් වන අතර එමඟින් ස්වාමිවරුන්ද වහල්භාවයට පත් කරයි.

අනාගතවක්තෘ සරතුස්ට්‍රා නූතන ශිෂ්ටාචාරයේ නටබුන් අතර සිටගෙන නව සදාචාරාත්මක අර්ථකථනයක් ප්‍රකාශ කලේය​. එමගින් නීට්ෂේ දෙවියන් ගේ මරණයද​ නිවේදනය කලේය. දෙවියන් රහිත ලොවක සීමා මයිම් නොමැත. ව්‍යාජ සදාචාරයන් ගේ  ප්‍රශ්න  කිරීම් නොමැත. නීට්‍ෂේ ක්‍රිස්තියානි සදාචාරය විස්තර කරන්නේ රංචු සදාචාරයක් (herd morality) ලෙසටය. එසේම ක්‍රිස්තියානි ධර්මය සදාචාරයේ ස්වාභාවික සම්භවය ප්‍රතික්‍ෂේප කරයි. නීට්‍ෂේගේ සුපිරි මිනිසා ඔහුගේම සදාචාරය නිර්මාණය කරයි.  නීට්‍ෂේට සදාචාරය යනු අර්ථ නිරූපණය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් මිස නිරපේක්‍ෂ මූලධර්මයක් නොවේ.  සදාචාරාත්මක සංසිද්ධි නැත, ඒ වෙනුවට, ඇතැම් සංසිද්ධිවල සදාචාරාත්මක අර්ථකථනයන් පමණක් තිබේ. ඔහු 'හොඳ සහ' යන ද්විකෝටිකයෙන් ඔබ්බට සිතීමේ නව ක්‍රමයක් නියෝජනය කරයි. ඔහු සමානාත්මතාවය පිළිබඳ සංකල්පය ප්‍රතික්‍ෂේප කළේය. මිනිසුන් සියළු දෙනාම දෙවියන් ඉදිරියේ එක සමානය යන අදහස ඔහු විවේචනය කලේය. මිනිසුන් කිසි ලෙසකින් එකිනෙකාට සමාන නොවන බවත් එකිනෙකා තුල විවිධ ආකාරයේ දක්‍ෂතා මෙන්ම දුබළතා තිබෙන බව ඔහු කීවේය. නීට්‍ෂේ කියා සිටියේ ආදර්ශවත් මනුෂ්‍යයා ස්වයං අවබෝධය තුළින් තමාගේ අනන්‍යතාවය ගොඩනගා ගත යුතු බවයි. නූතන මිනිසා අවසානයේ තම ගමනාන්තය සොයාගනු ඇත්තේ නීත්‍යානුකූලව සහ සදාචාරාත්මකව සංවිධිත සමාජයක එකමුතුව තුළ බව ඔහු කීවේය. 

References: 

Huddleston, A.( 2015). What is Enshrined in Morality? Understanding the Grounds for Nietzsche’s Critique. An Interdisciplinary Journal of Philosophy 58 (3):281-307.

Murray, P.(2007). Nietzsche and the 'Problem' of Morality.New Nietzsche Studies 7 (3-4):173-176.

Nietzsche, F.(2006). Ecce homo: How to become what you are (EH) (trans: Norman, J.). Cambridge: Cambridge University Press.

Philip, J. K.(1996). Nietzschean Genealogy and Hegelian History in The Genealogy of Morals. Canadian Journal of Philosophy 26 (1):123-147.

Prinz,J.(2016).  Genealogies of Morals: Nietzsche's Method Compared. Journal of Nietzsche Studies 47 (2):180-201.