දහ අටවන සියවසේ ලක්‍ෂණය - වොල්ටෙයාර්

 

1694 දී ප්‍රංශයේ පැරිස් නුවර උපත ලැබූ වොල්ටෙයාර් ප්‍රබුද්ධ ලේඛකයෙකු ලෙස හැඳින්විය හැක. ඔහු දාර්ශනික නිබන්ධනයන් හා  ග්‍රන්ථවලට අමතරව ගද්‍ය, කවි හා නාට්‍ය නාට්‍ය රචනා කලේය. ඔහුගේ නියම නම ප්‍රංශුවා-මාරි අරූට් වූවද ඔහු පවුලේ නම අතහැර “වෝල්ටෙයාර්” යන නාමය භාවිතා කළේය. වෝල්ටෙයාර්   දාර්ශනිකයෙකු මෙන්ම සිවිල් නිදහස ගැන ප්‍රසිද්ධියේ දේශනා කල පුද්ගලයෙකි. ඔහු තර්ක කළේ ආගමික ඉවසීම සහ සිතීමේ නිදහස සඳහා ය. සිවිල් නිදහස නොමැතිකමට එරෙහිව කතා කිරීමට ඔහු එඩිතර විය. වොල්ටෙයාර් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කෙරෙහි විශ්වාසය තැබූවේය. වෝල්ටෙයාර්  සත්ව අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අයෙකු වූ අතර නිර්මාංශිකයෙකුද විය. ඔහු දහඅටවන සියවසේ බුද්ධිමය කාල පරිච්ඡේදයේ විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. වික්ටර් හියුගෝට අනුව වෝල්ටෙයාර්  යනු මුළු දහ අටවන සියවසේ ලක්‍ෂණයක් වේ. දහඅටවන ශතවර්ෂය  වෝල්ටෙයාර් යුගය ලෙසද හැඳින්වේ. 

ඔහු කවි හා නාට්‍ය ලිවීම ආරම්භ කළද, ආගම, ලෝක ඉතිහාසය, දේශපාලනය, නෛතික උපදේශනය, කෙටිකතා හා නවකතා, දර්ශනය සහ විද්‍යාව වැනි විෂයයන් පිළිබඳ නිබන්ධන හා ඉතිහාසයන් වෙත වේගයෙන් යොමු විය. 1752 දී ඔහු මයික්‍රොමැගස් රචනා කළේය - මෙය කෙටි කතාවක් වන අතර එය විද්‍යා ප්‍රබන්ධයේ ශුභාරංචියක් විය​. ඔහුගේ වඩාත්ම වැදගත් ඓතිහාසික ජයග්‍රහණයන්ගෙන් එකක් වූයේ XVI වන ලුවීගේ යුගයේ ඉතිහාසයයි. වෝල්ටෙයාර් උත්සාහ කළේ හුදෙක් කතාවක් විස්තර කරනවාට වඩා ලේඛන ඇගයීමට හා ඓතිහාසික විශ්ලේෂණයන්හි යෙදීමට ය. 1755 දී පෘතුගාලයේ ලිස්බන්හි ඇති වූ භූමිකම්පාවකින් නගරය සහ අවට ගම්බද ප්‍රදේශ සියල්ලම පාහේ විනාශ වූ අතර දහස් ගණනක් ජනයා මිය ගියහ. වොල්ටෙයාර් සති කිහිපයකින් ඔහුගේ “ලිස්බන් ව්‍යසනය පිළිබඳ කාව්‍යය” (1755) මගින් ප්‍රතිචාර දැක්වීය.  වොල්ටෙයාර් සිය “ලිස්බන් ව්‍යසනය පිළිබඳ කාව්‍යය තුළ  සුභවාදී දර්ශනය හා දේවධර්මය කුරිරු හා හාස්‍යජනක ලෙස පෙනෙන බව පවසයි.

1760 දශකය ඉවසීමේ ඉතිහාසයේ වැදගත් අවස්ථාවක් විය. සීසර් බෙකරියාගේ ප්‍රචණ්ඩකාරී වධහිංසා සහ අපරාධවලට අසාධාරණ ලෙස  දඞුවම් කිරීම පිළිබඳ විවේචන 1764 දී ප්‍රකාශයට පත් විය. බෙකරියා (1738-1794), ඔහු ලියන විට වයස අවුරුදු 25 ක් පමණි. මෙම පොත, වධහිංසා පැමිණවීම සහ මරණීය දණ්ඩනය හෙළා දකියි.  

වෝල්ටෙයාර්  පද්ධති වලට ඇලුම් කරන්නෙකු නොවීය. ඔහු ගොට්ෆ්‍රයිඩ් ලිබ්නිස්ගේ ආගමික සුභවාදී බව මෙන්ම රූසෝගේ මානවවාදී සුභවාදී බව සමච්චලයට ලක් කළේය. ප්‍රංශයේ ඩෙකාට් ගේ  බලපෑම අඩු කිරීමට සහ සාමාන්‍යයෙන් පාරභෞතික අවශ්‍යතා තුරන් කිරීමට ඔහු විශාල දායකත්වයක් ලබා දුන්නේය. ශිෂ්ටාචාරය මිනිසා දූෂිත කරයි යන රූසෝගේ විශ්වාසයට පටහැනිව වෝල්ටෙයාර් ප්‍රගතිය සහ ශිෂ්ටාචාරයේ ගුණාංග කෙරෙහි විශ්වාස කළේය. වොල්ටෙයාර් උත්සාහ කලේ  සදාචාරාත්මක, සෞන්දර්‍යාත්මක හා ආගමික අදහස් සහ පුරාණ ශිෂ්ටාචාරවල පැවති සිරිත් විරිත් හා භාවිතයන් නැවත අර්ථකථනය කිරීමට ය.   

වෝල්ටෙයාර් යනු දුෂ්කර තොරතුරු ජනප්‍රිය කිරීමේ  දක්ෂයෙකි. වොල්ටෙයාර් නාට්‍ය 50 කට වැඩි ප්‍රමාණයක්, විද්‍යාව, දේශපාලනය සහ දර්ශනය පිළිබඳ නිබන්ධන දුසිම් ගණනක් සහ රුසියානු අධිරාජ්‍යයේ සිට ප්‍රංශ පාර්ලිමේන්තුව දක්වා සෑම දෙයක් ගැනම ඉතිහාස පොත් කිහිපයක් ලියා තිබේ. වෝල්ටෙයාර්ගේ දේශපාලන හා දාර්ශනික අදහස් ඔහුගේ සෑම ගද්‍ය රචනයකින්ම සොයාගත හැකිය. ඔහුගේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ කෘති බොහොමයක් තහනම් කරන ලදී.  ඔහුගේ  ඇතැම් පොත් පුළුස්සා දැමීමට පවා නියෝග කරන ලදී.  

වෝල්ටෙයාර් සමයේ ප්‍රංශ රාජාණ්ඩුව හා වංශවත් හා පූජ්‍ය පක්‍ෂය විසින් යකඩ හස්තයකින් පාලනය ගෙන ගිය අතර බහුතරයක් ජනතාව ඉන් පරි පීඩනයට පත් වූහ​. ප්‍රංශයේ පරම රාජාණ්ඩුවට කතෝලික පල්ලියේ සහය ලැබුණි. බදු වලින් නිදහස් කිරීම ඇතුළුව පල්ලියට එම කාලයේදී  බොහෝ වරප්‍රසාද තිබුණි.  කතෝලික සභාව මිනිසුන්ගේ ආගමික ජීවිත පිළිබඳ සත්‍ය ඒකාධිකාරයක් පවත්වාගෙන යන ලදි. එය පාලක පන්තියේ අභිමතය පරිදි පොත්පත් පුළුස්සා නඩු විභාගයකින් තොරව සිරගත කිරීමේ යුගයක් විය. දැඩි වාරණ නීති පැවති යුගයක වෝල්ටෙයාර් සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ (සිවිල් නිදහස ආරක්‍ෂා කිරීම, ආගමික නිදහස සහ නිදහස් වෙළඳාම ඇතුළුව)  පිලිබඳව විවෘතව කතා කලේය​.ප්‍රංශයේ අධිකරණ පද්ධතියේ අයුක්තිය වොල්ටෙයාර් පළමුවෙන්ම අත්විඳ ඇති අතර එය ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා වූ ඔහු කැප විය​. සුප්‍රකට ජීන් කැලස් ගේ සිද්ධිය මගින් වොල්ටෙයාර්  අධිකරණයේ තිබූ දූෂිත සහ අකාර්‍යක්‍ෂමතාවයන් පෙන්වීය​. 

ජීන් කැලස් රෙපරමාදු හා ගෞරවනීය වෙළෙන්දෙකු වූ අතර ඔහු ටූලූස් නගරයේ ජීවත් විය. ඔහුගේ එක් පුතෙකුට නීතිය හැදෑරීමට අවශ්‍ය වූ  නමුත් එම  කාලයේදී දී එය කළ හැකි වූයේ  අයදුම්කරු  කතෝලික පල්ලියේ සාමාජිකයෙකු නම් පමණි. මේ නිසා ඔහුගේ පුතා දැඩි මානසික අවපීඩනයට පත්ව සියදිවි නසා ගත්තේය. සියදිවි නසා ගැනීම  එකල මරණීය පාපයක් ලෙස සැලකුනි. එම කාලයේ ප්‍රංශයේදී සියදිවි නසා ගන්නා ඕනෑම කෙනෙකුගේ දේහය නිරුවත් කොට වීදි හරහා ඇදගෙන යා හැකි  විය . ඔහුගේ පවුලේ අය  සිය දිවි නසා ගැනීමට සැඟවීමට තීරණය කළේ ඔහුගේ සිරුර ඇදගෙන ගොස් බල්ලන්ට භක්‍ෂණය කිරීමට දැමීම දැකීමට අකමැති වූ නිසාය. කෙසේ වෙතත්, ජීන් කැලස් තම පුතා කතෝලිකයෙකු වීමට අවශ්‍ය කියූ නිසා ඝාතනය කළ බවට කටකතාවක් පැතිරීමත් සමඟම ඔහුව අත් අඩංගුවට ගන්නා ලදි. බිහිසුණු වධහිංසා පැමිණවීමෙන් පසුව පවා  ජීන් කැලස්  පාපොච්චාරණය කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කලේය.  1762 මාර්තු 10 වන දින ඔහුව මරා දමන ලදි . රජය විසින් ඔහුගේ දේපළ රාජසන්තක කර, ඔහුගේ වැන්දඹුව  අසරණ තත්වයට පත් කර, ඔහුගේ දරුවන් කතෝලික ආයතනවලට යැවීය​.  

වොල්ටෙයාර් මෙම බිහිසුණු කාරණය ගැන අසා නඩුව යළි විභාග කිරීමට බලපෑම් කලේය​.  ඔහු නීතීඥයෙකු  ගේ සහාය ලබා ගත්තේය​. අවසානයේදී, කැලස්ට එරෙහි නඩුව නැවත වරක් විභාග කිරීම සඳහා විනිසුරුවන් හතළිස් දෙනෙකුගෙන් යුත් මණ්ඩලයක් පැරිසියේ වාඩි විය. අධිකරණය විසින් ජීන් කැලස්ව 1764 දී මරණින් පසු  නිදොස් කරනු ලැබීය. ප්‍රංශයේදී ජීන් කැලස් ආගමික නොඉවසීමේ සංකේතාත්මක ගොදුරක් බවට පත්විය.  නඩුව නැවත විවෘත කළ එම වසරේම වෝල්ටෙයාර් සිය “ඉවසීම පිළිබඳ සංග්‍රහය” ප්‍රකාශයට පත් කළේය. එය විශ්වාසයන් අතර සහජීවනය සඳහා තර්ක කිරීම සඳහා කැලාස් සම්බන්ධය භාවිතා කළ අද්විතීය කෘතියකි.

වොල්ටෙයාර් සිය ජීවිත කාලය පුරාම ආගමික නිදහස වෙනුවෙන් සටන් කළේය. එසේම ආගමික උන්මාදය, රූප වන්දනාව, මිථ්‍යා විශ්වාසයන් පිළිකුල් කළ බුද්ධිමත් මිනිසෙකි. ඔහු සංවිහිත ආගම් ප්‍රතික්‍ෂේප කළේය. සංවිධානාත්මක ආගම යනු ආගමික නිලධාරීන් විසින් තමන්ගේ ධනය හා බලය ආරක්ෂා කිරීමට සහ වෙනත් විශ්වාසයන් අනුගමනය කරන්නන්ට හිංසා කිරීමට භාවිතා කරන මෙවලමක් බව වෝල්ටෙයාර් විශ්වාස කළේය. වොල්ටෙයාර්ට අනුව නපුරේ උල්පත ආගම ය​. යම් ආගමික මූලධර්මයක් ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා මිනිසුන්ට එකිනෙකා මරා දැමීම ඔහු පිලිකුල් කලේය. ​වොල්ටෙයාර් ක්‍රිස්තියානි ධර්මයට විවෘතව අභියෝග කලේය​. "ක්‍රිස්තියානි ධර්මය යනු ලොව මෙතෙක් ආසාදනය කර ඇති වඩාත්ම හාස්‍යජනක, වඩාත්ම විකාර සහ ලේවැකි ආගමයි යනුවෙන් ඔහු  මහා ෆ්‍රෙඩ්රික් වෙත ලිවීය​. ඔහු පල්ලියට අභියෝග කිරීම සහ ප්‍රංශයේ ජෝන් ලොක් සහ අයිසැක් නිව්ටන්ගේ අදහස් ප්‍රවර්ධනය කලේය​.

වොල්ටෙයාර් නිර්දේශ කර ඇත්තේ ආගම ජනතාවට යහපත් ජීවිතයක් සඳහා බාධාවක් ලෙස නොව දිරිගැන්වීමක් ලෙස පවත්වාගෙන යා යුතු බවයි.  බොහෝ විට සන්දර්භයෙන් උපුටා දැක්වුවද, වෝල්ටෙයාර් බොහෝ අමතක නොවන පුරාවෘත්ත සඳහා ප්‍රසිද්ධය. "දෙවියන් නොසිටියේ නම්, උන් වහන්සේව නිර්මාණය කිරීම අවශ්‍ය වනු ඇත", සඳහන් කර ඇති පරිදි, එහි අර්ථය හා අභිප්‍රායයන් පිළිබඳව තවමත් උණුසුම් විවාදයක් පවතී.

ඇදහිලිවන්තයන්ගේ විශ්වාසනීයත්වය ඔවුන්ගේ බල පදනම පවත්වා ගැනීම සඳහා උපයෝගී කරගත් පූජකයන් කෙරෙහි ඔහු විවේචනකාරී විය​. දෙවියන් වහන්සේ යහපත් නම්, ලෝකයේ නපුර පැවතීමට ඔහු ඉඩ දෙන්නේ ඇයි? ඔහු ප්‍රශ්න කලේය​. දහඅටවන ශතවර්‍ෂයේ ඔප්ටිමිස්ට් පිළිතුරු දෙන පරිදි, නපුර යනු වඩා හොඳ යහපත් රටාවක කොටසකි: ඉංග්‍රීසි කවියෙකු ඇලෙක්සැන්ඩර් පෝප් පැවසූ පරිදි ‘සියලු අර්ධ නපුර, විශ්වීය යහපත’. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, නපුර සැබවින්ම නොපවතින අතර, එය ලෝකය පිළිබඳ ඔහුගේ සීමිත දෘෂ්ටිය නිසා මිනිසා සිතන දෙයක් පමණි. වොල්ටෙයාර් හොඳ සහ නරක පිළිබඳ ප්‍රශ්නය සමඟ පොරබදමින්, ඔහුගේ හොඳම  කෘතිය වන කැන්ඩයිඩ් නවකතාව ප්‍රථම වරට 1759 දී ප්‍රකාශයට පත් කලේය.   

වොල්ටෙයාර්ගේ ශ්‍රේෂ්ඨතම කෘතිය ලෙස සැලකෙන සුප්‍රසිද්ධ උපහාසාත්මක නවකතාව වන කැන්ඩයිඩ් දාර්ශනික හා ආගමික උපහාසයෙන් පිරී ඇති අතර අවසානයේ චරිත ශුභවාදී බව ප්‍රතික්ෂේප කරයි. එය ගොට්ෆ්‍රයිඩ් ලිබ්නිස්ගේ දර්ශනය උපහාසයට ලක් කරන ලද කෘතියකි. වොල්ටෙයාර්ට අඩ සියවසකට පෙර උපත ලැබූ ජර්මානු දාර්ශනික ගොට්ෆ්‍රයිඩ් විල්හෙල්ම් ලිබ්නිස් (1646–1716) ගේ න්‍යායන්ට කැන්ඩයිඩ් බලපා තිබේ. ලිබ්නිස් තර්ක කළේ දෙවියන් විසින් නිර්මාණය කළ   ලෝකයේ සෑම දෙයකටම හේතුවක් තිබිය යුතු බවයි.  කැන්ඩයිඩ්  “නපුරේ ගැටලුවට” ලිබ්නිස්ගේ විසඳුමට උපහාසාත්මක ප්‍රතිචාරයක් වන අතර ඊට එරෙහිව වොල්ටෙයාර් සාමාන්‍ය බුද්ධිය හා දේශපාලන ශුභවාදී බව පිළිබඳ ප්‍රායෝගික දර්ශනයක් සඳහා තර්ක කළේය.   වෝල්ටෙයාර් ගේ සුපුරුදු බුද්ධියෙන් පිරී ඇති මෙම ‘දාර්ශනික ප්‍රේමය’ එකල ජනප්‍රිය වූ ආගමික හා දාර්ශනික ශුභවාදී ආකල්පයට එල්ල කරන ප්‍රහාරයකි. අශුභවාදී දර්ශනයක් වැලඳ ගැනීම පිළිබඳව වෝල්ටෙයාර් සත්‍ය ප්‍රකාශයක් කරමින් සිටියේද නැතහොත් සමාජය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ක්‍රියාකාරීව සම්බන්ධ වීමට මිනිසුන් දිරිමත් කිරීමට ඔහු උත්සාහ කළේද යන්න පිළිබඳව විශාල විවාදයක් පවතී. 

කැන්ඩයිඩ් වෝල්ටෙයාර්ගේ උපහාසයට විශිෂ්ට උදාහරණයකි. මෙම නවකතාවේ වොල්ටෙයාර් ආගම, දේවධර්මාධරයන්, ආණ්ඩු, හමුදාවන්, දර්ශනවාදයන් සහ දාර්ශනිකයන් සමච්චලයට ලක් කරයි. නවකතාව ආරම්භ වන්නේ කැන්ඩයිඩ් නම් තරුණයා සමඟය.  කැන්ඩයිඩ්” යන නම ලතින් වචනයක් වන කැන්ඩිඩස් වෙතින් වන අතර මූලික වශයෙන් එහි අර්ථය “අහිංසක, බොළඳ” හෝ “අවංක” යන්නයි. එය වෝල්ටෙයාර්ගේ වීරයා පරිපූර්ණ ලෙස නිරූපණය කරයි. කැන්ඩයිඩ් තරුණ, අහිංසක පුද්ගලයෙකි. ඔහු අවාසනාවන්ත ලෙස පීඩා විඳි විකාර වික්‍රමාන්විත සමූහයක් හරහා ගමන් කරයි. කුහකකම, කෑදරකම සහ ද්‍රෝහී බවින් පිරිපුන් චරිත සමූහයක් විසින් ගොදුරු කරගනු ලබන අතර, ඔහු සිය අත්දැකීම් සමගි කිරීමට උත්සාහ කරන අතරම දර්ශනය ඔහුට උගන්වා ඇත්තේ ඔහුගේ මිතුරා සහ ගුරුවරයා 'ලෝකයේ හොඳම දාර්ශනිකයා' ආචාර්‍ය පැන්ග්ලොස් විසිනි.

කැන්ඩයිඩ් රැකවරණය ලබන ජීවිතයක් ගත කරන අතර ඔහුගේ උපදේශක පැන්ග්ලොස් විසින් ලිබ්නිසියානු සුභවාදී හැඟීම් සමඟ සම්බන්ධ වී සිටී. තරුණ කැන්ඩයිඩ් සතුට සොයන නමුත් ඔහුට සෑම අවස්ථාවකදීම ව්‍යසනයකට මුහුණ දෙයි. කැන්ඩයිඩ් ලෝකයේ විශාල දුෂ්කරතා දකින විට හා අත්විඳින මන්දගාමී, වේදනාකාරී කලකිරීම විස්තර කරයි. මේ ආකාරයෙන්, වෝල්ටෙයාර් ඇසුවේ ලෝකයේ දුක් වේදනා පවතින්නේ මන්ද යන්නයි.  මෙම කෘතියේ කැන්ඩයිඩ් භූගත ගඟක ගමනකින් පසු මනෝරාජික ප්‍රජාවක් (එල් ඩොරාඩෝ සමාජය)  වෙත ළඟා වන සුප්‍රසිද්ධ ඡේදයක් අඩංගු වන අතර එය සින්ද්බාද් මුහුදේ මුහුදු ගමනේ දී සමාන සිදුවීමක් සිහිපත් කරයි.  

එල් ඩොරාඩෝ සමාජයේ ධනය වැදගත් නැත; එය මිනිසුන් අතර සමගිය හා පරිපූර්ණ සමාජයක් ඇති කිරීම සඳහා හේතුකාරකයක් වෙයි. මෙම පරිපූර්ණ ලෝකයෙන් ඉවත්වීමට කැන්ඩයිඩ් ගත් තීරණය මෙසේ ය: ඔහු දුප්පත්කමට වඩා අසම්පූර්ණ ලෝකයක ධනය තෝරා ගන්නේ පරිපූර්ණ එකක් තුළ ය. නවකතාවේ නිගමනය දෙබිඩි ය. එක් අතකින්, එය යෝජනා කරන්නේ නැවත ගොඩබිමට යාම දර්ශනය අතහැර යාමේ මාර්ගය සහ ලෝකයේ නපුර පිටුපස ඇති බවය. අනෙක් අතට, ලෝකයෙන් ඉවත් වීම ද එයින් අදහස් කරන්නේ එය වැඩිදියුණු කිරීමේ බලාපොරොත්තුවක් නොමැති බවයි.

කැන්ඩයිඩ් යනු කාලානුරූපී කෘතියකි, එය මිනිස් තත්වය පිළිබඳ උපහාසයකි. එය ප්‍රබුද්ධත්වයේ කෘතියකි.  ලෞකිකවාදය කෙරෙහි උනන්දුවක් දැක්වූ පුද්ගලයන්ට වොල්ටෙයාර් ආශ්වාදයක් විය. වොල්ටෙයාර්ගේ රැඩිකල්වාදය, එදා සහ අද පවතින්නේ සුභවාදීව ප්‍රතික්‍ෂේප කිරීම තුළ නොව,  විශ්වාසය ප්‍රතික්‍ෂේප කිරීම තුළ ය. කැන්ඩයිඩ්” හි සුභවාදී බව පිළිබඳ විහිළුව සැමවිටම එකම විහිළුවකි: භයානක දෙයක් සිදු වන අතර පැන්ග්ලොස් එය තාර්කිකව තාර්කික කරයි. කැන්ඩයිඩ්” හි වෝල්ටෙයාර් විශ්වාස කරන එක් දෙයක් නම් තියඩිසිගේ මෝඩකමයි.“කැන්ඩයිඩ්” හි ස්ත්‍රී දූෂණ හා බලහත්කාරකම්, වහල්භාවය සහ පහරදීම් කිසියම් විශාල සැලැස්මේ කොටසක් නොවන අතර එය ජීවිතයේ හා විශ්වයේ මාරාන්තික සත්‍යයක් නොව, උන්මත්තකයන් විසින් සිතනු ලබන දරුණු වධහිංසා ය.   

වෝල්ටෙයාර් සිතන්නේ ශුභවාදී ආකල්පය මෝඩකමක් බවයි.වොල්ටෙයාර් මිනිසාගේ දුෂ්ටකම පිළිබඳ බ්ලේස් පැස්කල්ගේ අශුභවාදී දර්ශනය ද ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, තර්කානුකූලව සදාචාරාත්මක ගුණාංග සොයා ගැනීමට මිනිසාට හැකි වූ මැද මාවතක් මෙහෙයවීමට උත්සාහ කළේය.කැන්ඩයිඩ් සමඟ, වෝල්ටෙයාර් ලෝක සාහිත්‍යයේ අඳුරු - හාස්‍යජනක - උපහාසාත්මක පැතිකඩක් නිර්මාණය කළේය. කැන්ඩයිඩ් මුලින් වාරණය කරනු ලැබුවේ ආගමික අපහාස, දේශපාලන දේශද්‍රෝහීත්වය සහ බුද්ධිමය සතුරුකම ඇතුළු එහි ආක්‍රමණශීලී අන්තර්ගතයන් සඳහා ය. 

වොල්ටෙයාර් 1759 ජනවාරි මාසයේදී රටවල් පහක එකවර කැන්ඩයිඩ් ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර නවකතාව ඉතා ඉක්මනින් යුරෝපය පුරා ප්‍රසිද්ධ විය. එහි සාර්ථකත්වයට රාජ්‍ය බලධාරීන් සුදානම් නොවූ අතර, ජිනීවාහි නගර සභාව විසින් එහි ආගමික අපහාස, දේශපාලන දේශද්‍රෝහීත්වය සහ බුද්ධිමය සතුරුකම උපුටා දක්වමින්  පොත තහනම් කලේය. නවකතාව පැරිසියේදී අසාදු ලේඛනයට ඇතුළත් වූ අතර එය 1762 දී වතිකානුවේ තහනම් පොත් ලැයිස්තුවට ඇතුළත් විය. එහෙත් වාරණය නවකතාවේ සාර්ථකත්වය නැවැත්වීමට කිසිවක් කළේ නැත.  ප්‍රංශ විප්ලවය ආරම්භ වන තෙක් පොත නැවත මුද්‍රණය කිරීම 50 කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් සිදු   විය​. කැන්ඩයිඩ් වෝල්ටෙයාර්ගේ වඩාත්ම බලගතු කෘතිය ලෙස හඳුනාගෙන ඇති අතර  සාහිත්‍ය විචාරකයෙකු වන මාටින් සේමූර්-ස්මිත් කැන්ඩයිඩ් ලැයිස්තුගත කර ඇත්තේ මෙතෙක් ලියන ලද වඩාත්ම බලගතු පොත් 100 න් එකක් ලෙස ය.  හාස්‍ය රචකයන් වන ජෝසප් හෙලර්, ජෝන් බාර්ත්, තෝමස් පින්චොන්, කර්ට් වොනෙගුට් සහ ටෙරී සදර්න් යන අයගේ කෘතිවලට කැන්ඩයිඩ් බලපෑම් කළේය.

තර්කානුකූලව, නිදහස සහ ශිෂ්ටාචාරයේ ප්‍රගතිය පිළිබඳ වෝල්ටෙයාර්ගේ විශ්වාසය ඉතා බැරෑරුම් විය. මානව වර්ගයාගේ සුව කළ නොහැකි තත්ත්වය සම්බන්ධයෙන් අශුභවාදී චින්තකයන් අතර වෝල්ටෙයාර් පැහැදිලිව වර්ගීකරණය කළ යුතුය.වෝල්ටෙයාර්ගේ චින්තනයේ එක් ලක්‍ෂණයක් වූයේ සංශයවාදයයි (skepticism) . අනෙක් බුද්ධිමය චින්තකයින් මෙන්, ඔහු ස්ථිර සහ තර්කානුකූල සාක්ෂි සමඟ සහාය දිය නොහැකි කිසිවක් විශ්වාස  නොකළේය. 

වොල්ටෙයාර් නිර්දය ප්‍රතිසංස්කරණවාදියෙකු හා සාහිත්‍ය ප්‍රභේද පිළිබඳ අත්හදා බැලීම් කරන්නෙකු විය.ඔහු නිදහස හා හෙඩොනිස්වාදය කෙරෙහි ප්‍රබල ප්‍රවණතාවක් පෙන්නුම් කළේය.   වොල්ටෙයාර්ගේ පැරණිතම නාට්‍ය අතර සොෆොක්ලීස්ගේ ඛේදවාචකය වූ ඊඩිපස් අනුවර්තනය කිරීම 1718 දී ප්‍රථම වරට සිදු කරන ලදී. පුරාණ ග්‍රීක කතාවෙන් කියැවෙන්නේ ඊඩිපස්ගේ වැටීම ගැන ය. ඔහු තම පියා වන තීබ්ස් රජු මරා දමා මව සමඟ විවාහ වන බවට අනාවැකියක් ඉටු කළේය. වොල්ටෙයාර් මහමෙට් (1736) සහ නැනින් (1749) ඇතුළු ඛේදජනක නාට්‍ය දිගටම ලිවීය. වොල්ටෙයාර් පැස්කල්ගේ සිතුවිලි පිළිබඳ සිය පළමු ප්‍රකාශය ප්‍රකාශයට පත් කළේය. ඔහුගේ නිව්ටන්ගේ දර්ශනයේ මූලද්‍රව්‍යයන් (1738)   පළ කලේය​. මූලද්‍රව්‍යයන් කාටිසියානුවාදයට එරෙහි ප්‍රහාරයක් වන අතර විශේෂයෙන් “ඩෙස්කාට්ස් ලෝකය” හා සම්බන්ධ පසුබිම් ඕතඩොක්ස් ධර්මයන්ට එරෙහි ප්‍රහාරයකි.

වොල්ටෙයාර්  ඔහු සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණයේ ප්‍රසිද්ධ ආධාරකරුවෙකු විය. ආගමික නිදහස සහ සිවිල් අයිතිවාසිකම් ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා ඔහු තම පෑන මෙහෙයවීය. ඔහු අපයෝජනය, අයුක්තිය, කෑදරකම සහ අත්තනෝමතික බලය හෙළා දකිමින් නිබන්ධන, පත්‍රිකා සහ පත්‍රිකා ලිවීය. වෝල්ටෙයාර් පල්ලිය ස්ථිතික හා පීඩාකාරී බලවේගයක් ලෙස හඳුනා ගත්තේය. වොල්ටෙයාර්ට පල්ලිය නොමැතිව ආගමක් අවශ්‍ය විය. පල්ලිය සහ රාජ්‍යය වෙන් කිරීමට උත්සාහ කළ පුද්ගලයන්ට වොල්ටෙයාර් වැදගත් බලපෑමක් ඇති කලේය. වෝල්ටෙයාර් , ලොක් සහ ස්විෆ්ට් වැනි බ්‍රිතාන්‍ය ලිබරල් චින්තකයින් විසින් ප්‍රචාරය කරන ලද ආගමික හා දේශපාලන ඉවසීම පිළිබඳ අදහස් ප්‍රවර්ධනය කළේය. වොල්ටෙයාර්ගේ බුද්ධිය වැඩි කල් නොගොස් පැරිසියේ වංශාධිපති පවුල් අතර ජනප්‍රිය වීමට හේතු වූ අතර ඔහු සමාජ කවයන් අතර ජනප්‍රිය විය.

ප්‍රංශ රීජන්ට්ගේ පවුලට සමච්චල් කරමින් කවි රචනා කිරීම නිසා වසරකට ආසන්න කාලයක් ඔහුව බැස්ටිලයේ සිරගත කරන ලදී.   බැස්ටිලයේ සිරගතව සිටියදී ඔහුගේ පළමු නාට්‍යය වන "ඊඩිපේ" ලිවීය. මර්ධනය සෑම විටම ඔහු පසුපස ආවේය. වොල්ටෙයාර් ජීවත් වූයේ ඕනෑම මොහොතක අත්ඩංගුවට පත් වීමේ චකිතයෙනි. මේ නිසා ඔහු බ්‍රිතාන්‍යට පළා ගියේය. එංගලන්ත ස්වයං පිටුවහල ඔහුට බොහෝ අත් දැකීම් ලබා දුන්නේය​. වොල්ටෙයාර් ලන්ඩනයට ගියේ ජොනතන් ස්විෆ්ට් විසින් ගලිවර්ස් ට්‍රැවල්ස් ප්‍රකාශයට පත් කළ වසරේම ය. ස්විෆ්ට්ගේ ගලිවර්ස් ට්‍රැවල්ස් සාටෝප ඉංග්‍රීසි සංස්කෘතියට සමච්චල් කළ කෘතියක් විය​. වෝල්ටෙයාර් වසර දෙකහමාරක් පමණ එංගලන්තයේ රැඳී සිටියේය. ඔහු ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගත්තේය. එංගලන්තයේ ව්‍යවස්ථාමය රාජාණ්ඩුව මෙන්ම කථන හා ආගමේ නිදහසට රට දක්වන සහයෝගය වොල්ටෙයාර් ගේ සිත් ගත්තේය. ෂේක්ස්පියර් වැනි ලේඛකයින් ඔහුට බලපෑවේය. වොල්ටෙයාර් ෂේක්ස්පියර්ව දුටුවේ ප්‍රංශ ලේඛකයින් විසින් අවධානය යොමු කළ යුතු ආදර්ශයක් ලෙසය.  එංගලන්තය පිළිබඳ ඔහුගේ අත්දැකීම් ගැන පොතක් ලිවීමට ඔහු තීරණය කළ අතර, ඉංග්‍රීසි ජාතිය පිළිබඳ ලිපි 1733 දී ප්‍රථම වරට ඉංග්‍රීසියෙන් පළ විය. ඉන් ප්‍රංශ බලධාරීන් භීතියට පත් වූ අතර පොත වාරණය කරන ලදි.

මේ කාලය වන විට වෝල්ටෙයාර්ගේ දක්‍ෂතාවය බොහෝ දුරට හඳුනාගෙන තිබුණි.    ඔහු කවියෙකු හා නාට්‍ය රචකයෙකු ලෙස බොහෝ දෙනාගේ පැසසුමට ලක්විය.  එසේම එංගලන්තයේ රාජකීය සංගමයේ සාමාජිකයෙකු ලෙස තේරී පත් විය. 

බුද්ධිමය දැනුම සඳහා වෝල්ටෙයාර්ගේ සාහිත්‍ය  දායකත්වය සැබවින්ම අද්විතීය විය. වොල්ටෙයාර්ගේ තාර්කික දෘෂ්ටිකෝණය සාහිත්‍යය හා ඉතිහාසය මත පදනම්  විය​. වෝල්ටෙයාර් නිව්ටන්ගේ න්‍යායන් දැඩි ලෙස විශ්වාස කළේය.  නිව්ටන්ගේ අදහස් ප්‍රචලිත කිරීම සඳහා වෝල්ටෙයාර් ප්‍රධාන කාර්‍යභාරයක් ඉටු කලේය. වෝල්ටෙයාර්ගේ එක් වැදගත්ම ජයග්‍රහණය වූයේ 1730 ගණන් වලදී නිව්ටන් සහ ලොක්ගේ සිතුවිලි ප්‍රංශයට හඳුන්වා දීමට උපකාර කිරීමයි. වොල්ටෙයාර් නිව්ටන්ගේ  Principia Mathematica ග්‍රන්ථය පරිවර්තනය කලේය​. නිව්ටන් පිරිසිදු තාර්කිකත්වයෙන් ඉවත්ව නිරීක්‍ෂණය කළ ලෝකයට ගැලපෙන පරිදි විද්‍යාවක් ලිවූ ආකාරය වෝල්ටෙයාර් තේරුම් ගත්තේය. මානව සමානාත්මතාවය ආනුභවික දැනුම අනුගමනය කළ යුතු බව වෝල්ටෙයාර් තේරුම් ගත්තේය.ජෝන් ලොක්ගේ (1632-1704)  දර්ශනය වෝල්ටෙයාර් හට බලපෑවේය​. අපගේ දැනුමේ එකම ප්‍රභවය අපගේ සංජායනය  බවත්, මිනිසෙකු සතුව සහජ දැනුමක් නොමැති බවත් ලොක් පැවසීය. මෙම දෘෂ්ටියෙන් ඇඟවුණේ දැනුමට සීමාවන් ඇති බැවින් සංවේදී සංජානනයට  ගෝචර නොවන දැණුම විශ්වය පුරා ඇති බවත් ය​.

1778 වන විට ඔහු ප්‍රද්ධත්වයේ ප්‍රගතිශීලී පරමාදර්ශයන්ගේ නිරූපකයෙකු ලෙස පිළිගැනීමට ලක් වූ අතර පැරිසියට ආපසු පැමිණි විට ඔහුට වීරයකුගේ පිළිගැනීමක් ලැබුණි.  වසර 28 කට පසු පිටුවහලේ සිට පැරීසියට ආ වොල්ටෙයාර් 1778 දී මිය ගියේය.රෝමානු කතෝලික පල්ලිය ඔහුගේ සිරුර පල්ලිය භූමියේදී භූමදාන කිරීමට ඉඩ දීම ප්‍රතික්‍ෂේප කළේය. කෙසේ වෙතත්, 1791 දී ඔහුගේ දේහය පැරිසියේ පැන්තියන් වෙත මාරු කරන ලදී.  රුසියාවේ මහා කැතරින් රැජිණිය  වොල්ටෙයාර්ව බෙහෙවින් අගය කළ අතර ඔහුගේ මරණයෙන් පසු ඔහුගේ වෙළුම් 7000 ක පුස්තකාලය මිලදී ගත්තාය​.

වොල්ටෙයාර් 1789 ප්‍රංශ විප්ලවයට රුකුල් දෙන අදහස් සඳහා මග පෑදූ අතර  බොහෝ බුද්ධිමතුන්ට ආභාෂය ලබා දුන්නේය. කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, ඔහුගේ බලපෑම යුරෝපයෙන් ඔබ්බට ඇමරිකාව දක්වා ව්‍යාප්ත වූ අතර, පල්ලිය සහ රාජ්‍යය වෙන් කිරීම සඳහා වෝල්ටෙයාර්ගේ සංකල්පය බෙන්ජමින් ෆ්‍රැන්ක්ලින් සහ තෝමස් ජෙෆර්සන් විසින් ග්‍රහණය කර ගන්නා ලදි. වෝල්ටෙයාර්ගේ ගේ චින්තනය  පසුකාලීනව  ,කාල් මාක්ස්, චාල්ස් ඩාවින්, ෆ්‍රෙඩ්‍රික් නීට්‍ෂේ සහ අනෙකුත්  දාර්ශනිකයන්ටද බලපාන ලදි.

වෝල්ටෙයාර් ප්‍රබුද්ධත්වයේ විශිෂ්ටත්වය සංකේතවත් කලේය​. වෝල්ටෙයාර්ගේ උරුමය අතිමහත්ය. වෝල්ටෙයාර් ලෞකික, ඉවසිලිවන්ත සමාජයක් නිරූපණය කළ අතර විද්‍යාත්මක දියුණුව හා සමාජ හා දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ තුළින් සහ ආගමික මූලධර්ම හා මිථ්‍යා විශ්වාසවල සීමාවන් ඉක්මවා යාම තුළින් ප්‍රගතිය අවධාරණය කළේය. වෝල්ටෙයාර්ගේ නම ලිබරල් සාරධර්ම සමූහයක් සමඟ සමපාත වේ: කතා කිරීමේ නිදහස, ආගම්වාදය සහ මිථ්‍යා විශ්වාස ප්‍රතික්ෂේප කිරීම, තර්කානුකූලව විශ්වාස කිරීම සහ ඉවසීම. එය අද්විතීය හා වටිනා උරුමයකි.  වෝල්ටෙයාර්  යුරෝපයේ සංස්කෘතික, බුද්ධිමය හා දේශපාලන ඉතිහාසය හැඩගස්වා ඇති ප්‍රද්ධත්වයේ සංකේතයක් ලෙස පවතී.  

වෛද්‍ය රුවන් එම ජයතුංග 

References

Aldridge, A. Owen. Voltaire and the Century of Light. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1975.

Besterman T , editor and translator. Voltaire. Philosophical dictionary. London: Penguin Books; 1972.

Davidson I.(2010). Voltaire, a life. London: Profile Books.  

Gay, Peter. Voltaire’s Politics: The Poet as Realist. 2nd ed. New Haven, CT: Yale University Press, 1988.

The Portable Voltaire, edited by Ben Ray Redman (Viking, 1977)

Voltaire. Candide and other stories. Translated with an introduction and notes by Pearson R. Oxford: Oxford University Press; 2008.

Voltaire and the Century of Light, by Owen A. Aldridge (Princeton, NJ: Princeton Univ. Press, 1975)  

Voltaire: Political Writings, ed. by David Williams (Cambridge, 1994)