ඉතාලියේ උත්තරීතර කවියා වූ ඩන්ටේ අලිගියරි

 

පුනරුදයේ පුරෝගාමියෙකු වූ ඩන්ටේ අලිගියරි උපත ලැබුවේ 1265 දී ෆ්ලොරන්ස් ජනරජයේ ෆ්ලෝරන්ස්හි ය. ඔහු මධ්‍යතන යුගයේ ඉතාලි කවියෙකු හා දාර්ශනිකයෙකු විය. ඩන්ටේ මධ්‍යකාලීන ලෝකයේ ප්‍රසිද්ධ විශ්ව විද්‍යාලයක් වන බොලොග්නා විශ්ව විද්‍යාලයේ අධ්‍යාපනය ලැබීය.   ඩන්ටේ , පෙට්‍රාර්ච් සහ ජියෝවානි බොකාසියෝ 'ඉතාලි සාහිත්‍යයේ ඔටුනු තුන' ලෙස ජනප්‍රියව හඳුන්වනු ලැබේ. පුනරුදයේ  (Renaissance- පුනරුදය යුරෝපීය ඉතිහාසයේ මධ්‍යතන යුගයේ සිට නූතනත්වයට මාරුවීම හා 15 සහ 16 වන සියවස් ආවරණය වන කාල පරිච්ඡේදයකි ) සිට බටහිර ශිෂ්ටාචාරයේ පදනම ලෙස රෝමානු-සම්භාව්‍ය ශිෂ්ටාචාරයේ අඛණ්ඩ පැවැත්මක් ලෙස  ඩන්ටේ  නිරූපණය වේ.  ඩන්ටේ  ලිබරල්, ‘ප්‍රගතිශීලී’ සහ ‘ජාත්‍යන්තරවාදියෙකු’ ලෙස අද දිනයේ සැලකේ. ඔහු ‘ලෝක රාජ්‍යයක්’, ලෝක රාජාණ්ඩුවක්, ‘මනුෂ්‍යත්වයේ’ එකමුතුව සහ සතුට මානව වර්ගයාගේ ශ්‍රේෂ්ඨතම  අභිලාෂය ලෙස විශ්වාස කළේය.   

 ඩන්ටේ  ෆ්ලෝරන්ස්  හි දේශපාලන හා හමුදා ජීවිතය තුළ ක්‍රියාකාරී විය. ඔහු තරුණයෙකු ලෙස හමුදාවට බැඳුණු අතර 1290 ගණන් වලදී ෆ්ලොරෙන්ටයින් රජයේ වැදගත් තනතුරු කිහිපයක් දැරීය.  ඩන්ටේ  දේශපාලන චින්තකයා අනිවාර්යයෙන්ම  ඩන්ටේ  කවියා සමඟ සම්බන්ධ වේ. ලතින් භාෂාවට වඩා ඉතාලි භාෂාවෙන් තම කාව්‍යය ලිවීමට තෝරා ගැනීමෙන්  ඩන්ටේ  සාහිත්‍ය සංවර්ධනයේ ගමන් මඟට තීරණාත්මක ලෙස බලපෑම් කළේය.  බොහෝ විද්වතුන් ඔහු ලියූ ඩිවයින් කොමඩි-  Divine Comedy (දිව්‍ය ප්‍රහසන)  මධ්‍යකාලීන චින්තනයේ සාරාංශයක් ලෙස සලකති.  ඩිවයින් කොමඩි මගින්  ඩන්ටේ  මධ්‍යකාලීන ලෝකයේ බොහෝ දේ, ආකල්ප, විශ්වාසයන්, දර්ශනවාදයන්, අභිලාෂයන් සහ ද්‍රව්‍යමය අංශ පිළිබඳ දළ විශ්ලේෂණයක් ඉදිරිපත් කරයි. 

ඩිවයින් කොමඩි යනු  ඩන්ටේ අලිගියරි විසින්  ඉතාලි භාෂාවෙන්  රචිත වීර කාව්‍යයකි.  සාරාංශයක් ලෙස, එය මරණින් මතු ජීවිතය හරහා සංකේතාත්මක ගමනක් විස්තර කරන වීර කාව්‍යයකි. මෙම කාව්‍යය මානව වර්ගයාගේ සදාකාලික ඉරණම පිළිබඳ දාර්ශනික ක්‍රිස්තියානි දැක්මකි. දිව්‍ය ප්‍රහසන තුළ දේශපාලන සංකල්ප කාව්‍යමය රූපවල පමණක් නොව බොහෝ විට වියුක්ත හා උපමාලංකාර භාෂාවෙන් ද පැන නගී. එය ලෝක සාහිත්‍යයේ විශිෂ්ටතම කෘතියක් ලෙස පිලිගැනේ. මෙම නිර්මාණය මරණින් මතු ජීවිතය සහ මධ්‍යකාලීන ලෝක දෘෂ්ටිය. දිව්‍ය ප්‍රහසනය ගැඹුරු අධ්‍යාත්මයක් සමඟ බැඳී පවතී.මෙම කොටස් පදනම් වී ඇත්තේ ඩන්ටේගේ නිරය, පිරිසිදු කිරීමේ හා පාරාදීසය හරහා ගමන් කිරීමෙනි. නමුත් ගැඹුරු මට්ටමින්, එය නිරූපණය කරන්නේ, දෙවියන් වහන්සේ වෙතට ආත්මය යන ගමනයි (සයර්ස්, 1949). ඩිවයින් කොමඩි  මධ්‍යකාලීන ජීවිතයේ සංස්ලේෂණයකි. එය 14 වන සියවසේ කතෝලික හා ඉතාලි දේශපාලනය තුළ මුල් බැස තිබේ.

ඩිවයින් කොමඩි මධ්‍යතන යුගයේ වැදගත්ම කාව්‍යය ලෙස සැලකේ. කවිය හාස්‍යයක් බව ඩන්ටේ පැහැදිලි කරයි. “විෂයය, මුලදී එය අපායක් සේ භයානක හා අශිෂ්ට ය; නමුත් එය පාරාදීසයක් ලෙස ප්‍රීතිමත්, ප්‍රියජනක හා ප්‍රියජනක ය.  ඔහු 13 වන සහ 14 වන සියවස් අතර බුද්ධිමය ව්‍යාප්තියේ නව ආකෘතියක් මූර්තිමත් කළේය. තවද  ඉතාලියේ සාහිත්‍යය ස්ථාපිත කිරීමට  ඩන්ටේ  දායක විය. ඔහු ඉතාලියේ උත්තරීතරම කවියාය. යුරෝපීය ආත්මයේ පරිණාමය අවබෝධ කර ගැනීම සඳහා ඩන්ටේ ගේ කෘති උපකාර වේ.

ඩන්ටේගේ   ඩිවයින් කොමඩි හෙවත් දිව්‍ය ප්‍රහසන යනු දෙවියන් වහන්සේගේ විනිශ්චය පිළිබඳ නිරපේක්‍ෂ විශ්වාසය හා මිනිස් හේතුව අතර ගැටුමකි. මෙම කෘතිය බයිබලානුකුල කථා, තෝමස් ඇක්වයිනාස්ගේ මධ්‍යකාලීන දේවධර්මය, ග්‍රීක හා රෝමානු සම්භාව්‍ය මිථ්‍යාවන්, ඉතිහාසය සහ ඉතාලියේ දේශපාලන ප්‍රභූන් සමඟ  ඩන්ටේ ගේ ගැටුම් සහ සමහර වතිකානු නායකයන් සමඟ ඔහුගේ නීරස අත්දැකීම් සමග  පිරී ඇත. ඩන්ටේ සිය අතිමහත් අත්දැකීම් සහ චිත්තවේගීය වේදනාවන් ඔහුගේ කාව්‍යට එක් කළේය. 

ඔහුගේ දේවධර්මය ප්‍රධාන වශයෙන් ශාන්ත තෝමස් ඇක්වයිනාස්ගේ ය.  තෝමස් ඇක්වයිනාස් විසින් ඇරිස්ටෝටල්ගේ අලුතෙන් ලබාගත් කෘති ක්‍රිස්තියානි බටහිර දේවධර්මය සමඟ සංසන්දනය කරයි. සාහිත්‍යය තමාගේම පරිකල්පනයෙන් අර්ථ නිරූපණය කිරීම ගැන  ඩන්ටේ  සැලකිලිමත් වේ.   ඩන්ටේ  සහ ඇක්වයිනාස් සමාන අර්ථකථන අදහස් භාවිතා කළද,  ඩන්ටේ  එවැනි බහු අවයවයන් මිනිස් මනසක නිෂ්පාදනයක් ලෙස වටහා ගන්නා අතර, ඇක්වයිනාස් මූලික වශයෙන් දෙවියන්ගේ බුද්ධියට සාපේක්ෂව දේවධර්මානුකුලව අර්ථකථන රාමුව භාවිතා කරයි.  

මෙම කාව්‍යය ඩන්ටේ ලිව්වේ පිටුවහල්ව සිටි ඔහුගේ අවසන් වසරවල ය. ඔහුගේ කාලයේ පැවති ප්‍රධාන දේශපාලන සිදුවීම් සඳහා ඔහු අධ්‍යාත්මික අරුත සපයයි. ඩිවයින් කොමඩි ගවේෂක පුරාවෘත්තයට හොඳ උදාහරණයක් සපයයි . ඔහු තම කාලයට පෙර නෝවා, මෝසෙස්, යූදස් ඉස්කාරියොට්, ශාන්ත පීටර්ස්, ප්ලේටෝ, හෝමර්, මුහම්මද් නබි, තෝමස් ඇක්වයිනාස් වැනි ප්‍රධාන ඓතිහාසික චරිත ඉදිරිපත් කළේය. ඊට අමතරව  ඩන්ටේ  භෞතික විද්‍යාව, ජ්‍යොතිෂය, සිතියම් විද්‍යාව, ගණිතය, සාහිත්‍ය න්‍යාය පිළිබඳ සිය දැනුම මෙම කාව්‍යයේදී භාවිතා කළේය.ඔහුගේ කාව්‍යයේ මධ්‍යකාලීන “මනෝ විශ්ලේෂණ” අංගයක් ඇත.  ඔහු දාර්ශනික හා ප්‍රාථමික මනෝවිද්‍යාත්මක සංකල්ප බුද්ධිමත්ව වටහා ගත්තේය. ඔහුගේ කවිය මධ්යකාලීන මනස ඉක්මවා ගොස් සියලු  සංස්කෘතීන්ට අදාළ වේ. 

ඩන්ටේ මිනිස් මනෝභාවය මනාව ගවේෂණය කරයි. ඔහුට ඇරිස්ටෝටලියානු තර්කනය සහ ස්වාභාවික දර්ශනය, දේවධර්මය හා සම්භාව්‍ය සාහිත්‍යය පිළිබඳව ඔහුට හොඳ දැණුමක් තිබුනේය. ඔහුගේ ලේඛන  මධ්‍යතන යුගයේ හා පුනරුදයේ දර්ශනය  අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා ප්‍රබල මෙවලමක් සපයයි. 

ඩන්ටේ ට හොඳ වෛද්‍ය දැනුමක් තිබුනි, බොහෝ විට එය ඔහුගේ ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යයනයන්ගෙන් උකහා ගන්නා ලද්දකි.   ශාරීරික ආබාධ සහ රෝග පිළිබඳ නිවැරදි විස්තර ඔහුගේ සියලු කෘතිවල දක්නට ලැබේ. හැචර් (1990) ට අනුව  ඩන්ටේ ගේ ස්වයං-පරාවර්තනය සහ ස්වයං අවබෝධය පිළිබඳ ස්වයං චරිතාපදාන ගමන මනෝ විශ්ලේෂණය පිළිබිඹු කරයි. සාජන්බර්ග් (2010) පෙන්වා දෙන්නේ  ඩන්ටේ ගේ ප්‍රහසන මනෝවිශ්ලේෂණ තාක්‍ෂණයේ පූර්වගාමී ලක්‍ෂණයක් දරන බවයි.. හැචර් (1990) ඩන්ටේ ගේ ලිවීම හා සමකාලීන මනෝ විශ්ලේෂණයේ අර්ථ නිරූපනයේ තාක්‍ෂණය අතර සමානකමක් නිරීක්ෂණය කළේය.     

ඔහු සිය කාලයේ පැවති පල්ලියේ දූෂණය දැඩි ලෙස හෙළා දැක්කේය. ඩන්ටේ පාප්තුමාගේ බලය මෙන්ම ඉතාලියේ ආගම හා දේශපාලනය එකිනෙකට බැඳී ඇති ආකාරය විවේචනය කළේය.  ඩන්ටේ  මුහුණ දුන් ගැටලු වූයේ දහහතරවන සියවසේ මුල් දශක දෙක තුළ ඉතාලියේ දේශපාලන නොසන්සුන්තාව හා ඛණ්ඩනය වීමයි. මේ නිසා  දේශපාලන මර්දනය යටතේ ඩන්ටේ  දැඩි ලෙස පීඩා වින්දේය . ඔහු තම උපන් නගරය වන ෆ්ලෝරන්ස් වෙතින්  සදාකාලික පිටුවහල් කිරීමකට ලක් කරනු ලැබීය.  ඔහු මධ්යකාලීන ලෝකයේ ඇලෙක්සැන්ඩර් සොල්සෙනිට්සින් ය. දේශපාලන අනාතයෙකු වූ  ඩන්ටේ මිනිස් වේදනාව ගැන අර්ථවත් ලෙස ලියයි.  ඩන්ටේ පවසන පරිදි කාලය නිරන්තරයෙන් වෙනස් වෙමින් පැවතුනද, සෑම පරම්පරාවකටම මිනිස් පැවැත්මේ අර්ථය, අරමුණ සහ වටිනාකම පිළිබඳ එකම මූලික ප්‍රශ්න වලට මුහුණ දීමට සිදුවේ. 

ඩන්ටේ ගේ කීර්තිය ප්‍රධාන වශයෙන් රඳා පවතින්නේ දිව්‍ය ප්‍රහසනය මත ය. ඩන්ටේඑය කොමෙඩියා ලෙස නම් කළේය. සමහර විචාරකයින් දිව්‍ය ප්‍රහසන ඉස්ලාම් විරෝධී හා සමලිංගික විරෝධී නිර්මාණයක්  ලෙස සලකති. කෙසේ වෙතත්,  මෙම සංස්ථාපිත විරෝධී  භාවය අවබෝධ කර ගත යුත්තේ  ඔහු කාව්‍යය නිර්මාණය කල යුගය එම සමාජය තේරුම් කරගෙනය. 

  

ඩන්ටේ ඔහුගේ කාලයේ පැවති දේශපාලන හා බුද්ධිමය කාරණා කෙරෙහි දැඩි අවධානයක් යොමු කළේය. ඔහුගේ   ඉල් කොන්විවෝ (ද භෝජන සංග්‍රහය, 1304-1307) යනු ඉතාලි භාෂාවෙන් ලියන ලද නිම නොකළ කෘතියකි. මෙම කෘතියෙන් පෙනී යන්නේ ඩන්ටේ ට දර්ශනය හා විද්‍යාව පිළිබඳ පුළුල් දැනුමක් තිබූ බවයි.  ඔහු 13 වන සහ 14 වන සියවස් අතර බුද්ධිමය ව්‍යාප්තියේ නව ආකෘතියක් මූර්තිමත් කළේය; පසුකාලීන ලේඛකයින් හා විද්වතුන් කෙරෙහි ඩන්ටේ ඉමහත් බලපෑමක් ඇති කළේය. ජෙෆ්රි චවුසර් සහ ජෝන් මිල්ටන් ඔහුගේ කෘති අනුකරණය කළහ. ඔහු 1800 ගණන්වල හෙන්රි වැඩ්ස්වර්ත් ලෝන්ග්ෆෙලෝ, පර්සි බයිෂේ ෂෙලි, ටෙනිසන් සාමිවරයා, බයිරන් සාමිවරයා, වික්ටර් හියුගෝ සහ ෆ්‍රෙඩ්රික් ෂ්ලෙගල් වැනි ලේඛකයින්ට බලපෑම් කළේය.

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 

 

Works Cited

Alighieri, Dante. The Divine Comedy: 1: Inferno. Trans. and comment by John D. Sinclair. New York: Oxford University Press, 1971.

Caesar, M. (1995). Dante: The Critical Heritage, Routledge.

Hatcher, E.R. (1990). Dante, psychoanalysis, and the (erotic) meaning of meaning. Bull Menninger Clin.  ;54(3):353-67.