භින්නෝන්මාදය

(වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග විසින් ලියන ලද Schizophrenia ලිපියේ සිංහල අනුවාදය )

භින්නෝන්මාදය යනු පුද්ගලයෙකු සිතන, දැනෙන, හැසිරෙන සහ අන් අය සමඟ සම්බන්ධ වන ආකාරය කෙරෙහි බලපාන සංකීර්ණ මානසික රෝගයකි. මෙම රෝගය පිරිමින් සහ කාන්තාවන් යන දෙකෙහිම දක්නට ලැබේ, නමුත් එය පිරිමින් අතර තරමක් සුලභ වේ.  පළමු කථාංගය සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන්නේ නව යොවුන් වියේ සිට විසි ගණන්වල මුල් භාගය දක්වා ය. සාමාන්‍යයෙන් කාන්තාවන්ට වඩා පිරිමින්ට පෙර ය. ජීවිතයේ පසුකාලීනව මිනිසුන්ටද රෝගය වැළඳිය හැකිය. 100 න් එක් අයෙකුට භින්නෝන්මාදය වැළඳිය හැකිය.  

 භින්නෝන්මාදය යනු  පුනරාවර්තනය වන මානසික රෝගයකි.  ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණ අතරට මායාවන් (බොහෝ විට කට හඞවල්   ඇසීම), මායාවන් (අන් අය විසින් බෙදා නොගත් විශ්වාසයන් තිබීම) සහ අසංවිධානාත්මක චින්තනය ඇතුළත් වේ. වෙනත් රෝග ලක්ෂණ අතරට සමාජයෙන් ඉවත්වීම, චිත්තවේගීය ප්‍රකාශනය අඩුවීම සහ අභිප්‍රේරණය නොමැතිකම ඇතුළත් වේ.  රෝග විනිශ්චය පදනම් වී ඇත්තේ නිරීක්ෂණය කරන ලද හැසිරීම, පුද්ගලයාගේ වාර්තා වූ අත්දැකීම් සහ පුද්ගලයා සමඟ හුරුපුරුදු වෙනත් අයගේ වාර්තා ඇතුළත් ඉතිහාසයක් මත ය. භින්නෝන්මාදය ඇති බව හඳුනා ගැනීමට, රෝග ලක්ෂණ සහ ක්‍රියාකාරී දුර්වලතා මාස හයක් සඳහා පැවතිය යුතුය. භින්නෝන්මාදය ඇති බොහෝ පුද්ගලයින්ට වෙනත් මානසික ආබාධ ඇති අතර ඒවාට භීතික ආබාධ, උමතු-සම්පීඩන ආබාධ, මානසික අවපීඩනය හෝ ද්‍රව්‍ය භාවිතය වැනි ආබාධ ඇති විය හැකිය.

භින්නෝන්මාදය   සංකීර්ණ ජෛව රසායනික මොළයේ ආබාධය යථාර්ථය කුමක්ද සහ නැති දේ තීරණය කිරීමට පුද්ගලයෙකුගේ හැකියාවට බලපායි. එය හරියට මොළය සංජානනය වැරදි මාවතකට යවන අතර එය වැරදි නිගමනයකට මග පාදයි. භින්නෝන්මාදය ඇති පුද්ගලයින්ට මුළා කිරීම් (ඒවා අත්විඳින පුද්ගලයාට බිය උපදවන ස්ථාවර ව්‍යාජ විශ්වාසයන්), මායාවන් (සංවේදී අත්දැකීම්, කිසිවෙකු නොමැති විට ඔවුන් ගැන කතා කිරීම වැනි කටහඞවල් වල් ඇසීම), සමාජයෙන් ඉවත්වීම සහ කලබලකාරී චින්තනය වැනි දේවලට බලපෑම් ඇති වේ.  

භින්නෝන්මාදය යනු  අවට ලෝකය තේරුම් ගෙන ක්‍රියා කරන ආකාරය කෙරෙහි බලපාන මානසික රෝගයකි. කථාංගයක ආරම්භයේ දී, අවට ඇති දේවල් වෙනස් හෝ අමුතු යැයි මිනිසුන්ට හැඟෙන්නට පුළුවන. අවධානය යොමු කිරීම, සිතීම හෝ පැහැදිලිව සන්නිවේදනය කිරීම හෝ ඔවුන්ගේ සුපුරුදු ක්‍රියාකාරකම් වලට සහභාගී වීම වැනි ගැටළු ඔවුන් අත්විඳීමට පටන් ගනී. කථාංගයේ උච්චතම අවස්ථාවේ දී, මිනිසුන්ට මනෝභාවය යනුවෙන් හැඳින්වෙන යථාර්ථයෙන් බිඳීම් අත්විඳිය හැකිය. මේවා මායාවන් විය හැකිය.  මනෝභාවය, අභිප්‍රේරණය සහ කාර්යයන් සම්පූර්ණ කිරීමේ හැකියාව වැනි වෙනස්කම් ද ඔවුන් අත්විඳිය හැකිය.  යමෙකු භින්නෝන්මාදය අත්විඳින්නේ කෙසේ වෙතත්, පර්යේෂකයන් එකඟ වන්නේ මුල් කාලීන ප්‍රතිකාර මගින් අනාගතයේදී කථාංගවල බලපෑම අවම කර ගත හැකි බවයි.

භින්නෝන්මාදයට  “ධනාත්මක” සහ “ ඍණාත්මක රෝග ලක්ෂණ මෙන්ම සංජානන රෝග ලක්ෂණද ඇතුළත් වේ. ධනාත්මක රෝග ලක්ෂණ යනු පුද්ගලයාගේ සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වයට එකතු කිරීම හෝ විකෘති කිරීමයි.  ඍණාත්මක රෝග ලක්ෂණ අතර සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය නැති වී හෝ අඩු වේ. සංජානන රෝග ලක්ෂණ අතර අවධානය, සාන්ද්‍රණය සහ මතකය සමඟ ඇති දුෂ්කරතා ඇතුළත් වේ.

  ඩිලියුෂන් හෙවත් මායාවක් යනු පුද්ගලයෙකුට එය සත්‍ය නොවන බවට පැහැදිලි සහ පැහැදිලි සාක්ෂි තිබියදීත් තදින් අල්ලාගෙන සිටින අදහසකි. භින්නෝන්මාදය තුළ මායාවන් අතිශයින්ම සුලභ වන අතර, මෙම ආබාධය ඇති අයගෙන් 90% කට වඩා වැඩි පිරිසකට මෙය සිදු වේ. බොහෝ විට, මෙම මායාවන්ට තර්කානුකූල නොවන හෝ විකාර අදහස් හෝ මනංකල්පිත ඇතුළත් වේ:  මෙම පීඩාකාරී මායාවන් බොහෝ විට විකාර අදහස් හා කුමන්ත්‍රණ වලට සම්බන්ධ වේ යොමු කිරීමේ මායාවන් - උදාසීන පාරිසරික සිදුවීමකට විශේෂ සහ පෞද්ගලික අර්ථයක් ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ. උදාහරණයක් ලෙස, දැන්වීම් පුවරුවක් හෝ රූපවාහිනියේ පුද්ගලයෙකු රෝගියා වෙනුවෙන් විශේෂයෙන් පණිවිඩයක් යවන බව රෝගියා විශ්වාස කළ හැකිය.  උතුම්කම පිළිබඳ මායාවන් - රෝගියා යේසුස් ක්‍රිස්තුස් හෝ නැපෝලියන් වැනි ප්‍රසිද්ධ හෝ වැදගත් චරිතයක් බව විශ්වාස කරන්න. විකල්පයක් ලෙස, උතුම්කම මුළා කිරීම රෝගියාට පියාසර කිරීමේ හැකියාව වැනි අසාමාන්‍ය බලයන් ඇති බවට විශ්වාස කිරීම ඇතුළත් විය හැකිය.  පාලනය පිළිබඳ මුළා කිරීම් - රෝගියා සිතුවිලි හෝ ක්‍රියාවන් බාහිර, පිටසක්වල බලවේග විසින් පාලනය කරනු ඇතැයි විශ්වාස කිරීම. පාලනයේ පොදු මායාවන් අතර සිතුවිලි විකාශනය (“මගේ පෞද්ගලික සිතුවිලි අන් අයට සම්ප්‍රේෂණය වේ”), සිතුවිලි ඇතුළත් කිරීම (“කවුරුහරි මගේ හිසෙහි සිතුවිලි රෝපණය කරයි”) සහ සිතුවිලි ඉවත් කර ගැනීම (“CIA  ආයතනය විසින් මගේ සිතුවිලි කොල්ලකයි”).

ශ්‍රවණ මායාවන් යනු ඔබේ මනසෙහි පමණක් පවතින විට ඒවා සත්‍ය ලෙස අත්විඳින ශබ්ද හෝ වෙනත් සංවේදනයන් ය. මායාවන් පහෙන් ඕනෑම එකක් සම්බන්ධ විය හැකි නමුත්, ශ්‍රවණ මායාවන් (උදා: ශ්‍රවණ හෝ වෙනත් ශබ්දයක්) භින්නෝන්මාදය තුළ බහුලව දක්නට ලැබේ, බොහෝ විට සිදුවන්නේ රෝගියාගේ අභ්‍යන්තර කථාව බාහිර ප්‍රභවයකින් එන එකක් ලෙස වැරදි ලෙස අර්ථකථනය කරන විටය.  භින්නෝන්මාද මායාවන් සාමාන්‍යයෙන් ඒවා අත්විඳින පුද්ගලයා ලෙස රෝගියාට අර්ථවත් වේ. බොහෝ විට, රෝගියා දන්නා කෙනෙකුගේ කට හඞවල් වන අතර සාමාන්‍යයෙන් ඒවා විවේචනාත්මක, අසභ්‍ය හෝ නින්දා සහගත ය. දෘශ්‍ය මායාවන් ද සාපේක්ෂව පොදු වන අතර, රෝගියා තනිව සිටින විට සියලු මායාවන් නරක අතට හැරේ.

භින්නෝන්මාදය රෝගියාට සිතීමේ සංකේන්ද්‍රණය කර පවත්වා ගෙන යාමේ අපහසුතාවයක් ඇති කළ හැකි අතර, රෝගියාට ට සම්බන්ධ නොවන පිළිතුරකින් විමසීම් වලට ප්‍රතිචාර දැක්විය හැකිය, එක් මාතෘකාවක් සමඟ වාක්‍ය ආරම්භ කර සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් තැනකින් අවසන් කළ හැකිය, නොගැලපෙන ලෙස කථා කිරීම , හෝ තර්කානුකූල නොවන දේවල් පැවසීම දැකිය හැක.