Monday, July 31, 2017

සිංගප්ප‍ුරු වරාය දියුණු කල ආචාර්‍ය එන් එම් පෙරේරා


සිංගප්ප‍ුරු වරාය අන්තර්ජාතිකව දියුණු ලාභ උපදවන වරායක් බවට පත් කිරීම සඳහා ඉමහත් දායකත්වයක් දෙනු ලැබුවේ ආචාර්‍ය එන් එම් පෙරේරා විසිනි. නවසිය පනස් ගණන්වලදී කොළඹ වරාය ඉහළ මට්ටමේ කාර්‍යබහුලත්වයක පසුවෙමින් ර‍ටේ ආර්ථිකයට විශාල ශක්තියක් සැපයූමුත් පනහේ දශකයේ එන් එම් පෙරේරා ගේ මූලිකත්වයෙන් සිදුවූ වර්ජන රැල්ලත් සමඟ කොළඹ වරායට තිබුණු තැන සිංගප්පූරුව අත්පත් කර ගන්නා ලදී. අද අපේ වරායන් මෙන් තිස් හතළිස් ගුණයක ආදායමක් සිංගප්ප‍ුරු වරාය උපයනු ලබයි‍.මේ නිසා සිංගප්ප‍ුරු වරාය එන් එම් පෙරේරා  ගේ පිලිරුවක් ඔවුන් ගේ වරාය අභියස ඉදි කිරීම ගැන සිතිය යුතුය.

Friday, July 28, 2017

සන්නාගේ සන්නාමය




උපුල් ශාන්ත සන්නස්ගල මාගේ නිශ්චයාත්මක විවේචනයන්ට බඳුන් වූ චරිතයකි. එහෙත් සත්‍ය නම් ඔහු දක්‍ෂ ගුරුවරයෙකි එසේම දක්‍ෂ ලේඛකයෙකි. සන්නස්ගලගේ මේ දස්කම් මඟ හැර ඔහු ගැන කතා කිරීම අතිශයින්ම දුෂ්කර කරුණකි.  සාහිත්‍යකරුවෙකු ලෙස සන්නස්ගලගේ ලිවීම් මතභේදයට තුඩු දෙයි. එහෙත් ඔහු ලියන්නේ අපේ සමාජයේ පවතින නිරුවත් තත්ත්වාකාරයන් වෙයි. ඒ නිසා සන්නස්ගලව ප්‍රශ්නාර්ථයට ලක් කරන සුචරිතවාදියා තමා නොදැනුවත්වම එම නිරුවත් සමාජයේ අසූචි මත ලෙස්සා ඇද වැටෙයි.
 
සන්නස්ගල  එක්තරා ආකාරයෙන් අපගේ ශ්‍රී ලාංකික සමාජයේ වෝල්ටෙයර් කෙනෙකි. වෝල්ටෙයර්ට ආගමික සංස්ථා වෛර කල අතර ආගමික සංස්ථා වල පවත්නා  ව්‍යාජයන් එළිදරව්  කරන නිසා ඔවුන් වෝල්ටෙයර් හට බියක්ද දැක්වූහ​. සන්නස්ගල  කෙරෙහිත අපගේ ගර්හිත සමාජයද​ දක්වන්නේ මෙවැනි ප්‍රතික්‍රියාවකි.

 පහත දැක්වෙන්නේ  අපගේ සමාජයේ සුදු චරිත ලෙස පෙනී සිටින පන්සලේ හාමුදුරුවෝ, ෆාදර් ෆෙරෝස් වැන්නවුන් ගේ අභ්‍යන්තරය නිරාවරණය කරමින් සන්නස්ගල තමන් ගේ පිරිමි ගොඩයි මං විතරයි' නවකථාවේ ලියන ලද සටහනකි.  

......."හලාවත මාළු කරූ ටෙලි නාට්‍යයක් කළා, සංඝමිත්තාවගේ ලංකාගමනය ගැන. මං ඒකෙ අග්‍ර උපාසිකාවගේ චරිතයට රඟපෑවා. මාළු කරූගේ දඩයක්කාර යාළුවෝ ඔක්කොම අනුරාධපුරේ ආවා. පසුගිය සතියේ ම හිටියේ අන්‍රාධපුරේ. උන් ඔක්කොම වල් ඌරු මස් විකුණන, මාරවිල හරක් මස් කඩ දාගත්තු, හලාවත ඉස්සො කොටු තියෙන, බෝලවත්තෙ කසිප්පු පෙරන, පැජරෝ ජීප් තියන, පිළී ගඳ ගහන, කට ගඳ, බඩ තඩි කළු පාට මුදලාලිලා ටිකක්. ලබන අවුරුද්දේ කඨින පින්කමට කට්ටිය ම බරණැස යනවා. මටත් එන්නලු යන්න. දවාලට සිල් ගන්න පුළුවන්. හැබැයි රෑට සිල් පවාරණය වෙන්න ඕන. ලොකු හාමුදුරුවන් එනවා අධීක්‍ෂණයට. මට අග්‍ර උපාසිකාවගේ චරිතයට ගෙව්වෙ රුපියල් දෙදාහයි. සිල් පවාරණවාට ලක්‍ෂ දෙකක් විතර ගෙව්වා. . . ." 

සන්නස්ගලට ගල් ගැසීම ඉතා පහසුය​. එහෙත් එම ගල් බවුන්ස් වී නැවත වැටෙන්නේ අපගේම පසුගාමී සමාජයේ ඔළු ගෙඩි වලටය​. 


වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 

Thursday, July 27, 2017

මා විසින් ලියන ලද නවතම පොත




මා විසින් ලියන ලද නවතම පොත " Essays on Psychology " ලියා අවසන් කරා. මෙම පොතේ මනෝ විද්‍යා මාතෘකා ගනනාවක් පිලිබඳව ලිපි අඩංගුයි. මෙම පොත සඳහා මනෝ වෛද්‍ය මහාචාර්‍ය දයා සෝමසුන්දරම් , මනෝ වෛද්‍ය උපාලි පීරිස් , මනෝ වෛද්‍ය ලෝරන්ට් කරීලා (ප්‍රංශය​) , මනෝ වෛද්‍ය රාමි ලලීල් ( ලෙබනනය​) , ආචාර්‍ය ඇමී වචෝල්ට්ස් (ඇමරිකාව​) , අචාර්‍ය මොන්ඩේ ඉග්වේ (නයිජීරියාව​) යන විද්වතුන් සමග මා විසින් ලියන ලද ලිපිද අඩංගු වෙනවා. මේ පොතට පෙරවදන සපයන ලද්දේ පශ්චාත් ව්‍යසන ක්ලමථ අක්‍රමතාවය (PTSD ) පිලිබඳ ලෝ ප්‍රකට විද්වතෙකු වන මහාචාර්‍ය මයිකල් ලින්ඩෙන් විසින්. එම පෙරවදන පහත දැක්වේ.

" Essays on Psychology " ග්‍රන්ථය ඉදිරි කාලයේදී පාඨයන් අතට පත් කිරීම සඳහා කටයුතු යොදා තිබේ.
Foreword

The book “Essays on Psychology”, by Ruwan M Jayatunge M.D., is written for psychology undergrads and also people who are interested in psychology. As the title states this a compilation of “essays” on a very heterogeneous spectrum of topics. There are short texts on selected mental disorders like OCD, PTSD, pain, substance abuse, or schizophrenia. There are others on treatments like EMDR, DBT, meditation, or cannabis. There are several texts on psychodynamic therapy. You can find also pathographias of Gogol, Hemingway and others. Finally there are also essays on cultural or philosophical questions. There are many topics one would not find in other psychology books, from nymphomania to matricide. More important is that the essays regularly refer to Asian concepts of mental illness and treatment, which are often unfamiliar to western readers. The book is no textbook but a stimulating book which covers new topics or gives new perspectives on well known topics. It is stimulating and can therefore be recommended if you want to widen your own horizon and if you are happy to read thoughts different from what you may read otherwise.
Prof. Dr. Michael Linden
Charité University Medicine Berlin

Wednesday, July 26, 2017

රාජිනී තිරාණගම ඝාතනය කලේ කවුරුන්ද ?



මානව හිමිකම් කි‍්‍රයාකාරිනියක, වෛද්‍යවරියක මෙන්ම යාපනය විශ්වවිද්‍යාලයේ ව්‍යවච්ඡේද විද්‍යා අංශයේ එවකට ප‍්‍රධානියා ද වූ වෛද්‍ය රාජිනී තිරාණගම  1989 සැප්තැම්බර් මාසයේ විසි එක් වෙනි දින යාපනයේ දී වෙඩි තබා මරා දමන ලදි. රාජිනී තිරාණගම ඝාතනය කලේ කවුරුන් ද ?  කාලයක් මෙම ඝාතනය ඉන්දීය සාම සාධක හමුදාව වෙතටද බැර කොට තිබුණි. 

මා විසින් රාජිනී  ඝාතනය ගැන මහාචාර්‍ය දයා සෝම සුන්දරම් මෙන්ම මහාචාර්‍ය  රාජන් හූල් ගෙන් මේ පිලිබඳව පුද්ගලිකව විමසුවෙමි. මහාචාර්‍ය දයා සෝමසුන්දරම් සහ මහාචාර්‍ය  රාජන් හූල් විසින් පෙන්වා දුන්නේ කොටි සංවිධානය විසින් රාජිනීව ඝාතනය කල බවයි. 

මුල් කාලයේදී කොටි සංවිධානය කෙරෙහි සහානුභූතියක් දැක්වූ රාජිනී පසුව ඔවුන් ගේ කෘර ක්‍රියා අවබෝධ කරගෙන කොටි සංවිධානය විවේචනය කරන මට්ටමට ගියාය​. මේ නිසා කොටින් විසින් ඇයව නිහඞ කරන ලදි. 

රාජිනී තම බිඳුණු තල් රුක කෘතියේ ප්‍රභාකරන් යනු මරණයේ දේවදූතයෙකු ලෙසට ව්‍යංගයෙන් සඳහන් කල අතර  එය ප්‍රභාකරන් ගේ කෝපයට හේතු වන්නට ඇත​. 2002 වසරේ මා විසින් ලියන ලද ප්‍රභාකරන් සාධකය (සරසවි ප්‍රකාශකයෝ) පොතේ මේ හෙලිදරව් කිරීම ගැන සවිස්තරව සඳහන් වෙයි. 

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 

Tuesday, July 25, 2017

අන්තරේ කැඳවුම්කරු සහ සරසවි සිසුන්


මේ පින්තූරයේ තොප්පියක් දාගෙන හිටගෙන ඉන්නේ අන්තරේ කැඳවුම්කරුය 

Monday, July 24, 2017

සරණපාලයා සහ දෙවියන් වහන්සේ



දවසක් සරණපාලයා මුල්ලකට වෙලා දුකෙන් වේදනාවෙන් අඬ අඬ ඉන්දැද්දී දෙවියන් වහන්සේ ප්‍රාදූර්භූත වෙලා ඇහුවලු මොකෝ සරණපාල අඬන්නෙ කියලා. ඉතින් සරණපාල කිව්වලු අපේ කැම්පස්   වලට බංකු නෑ. පුටු නෑ. ඒ මදිවට නවක වධය , උගන්නන්න ලෙක්චරර්ලා නෑ, ඉන්න එවුන් කොලිෆයිඩ් නෑ  , පුස්තකාල වල පොත් නෑ. කැන්ටිං වල කන්න පුලුවං කෑම නෑ. සිලබස් අප්ඩේට් වෙන්නෙ නෑ. අලුත් දේවල් උගන්නන්නෙ නෑ. රිසර්ච් වලට ෆැසිලිටි නෑ. ලැබ් නෑ. තියෙන ලැබ් වලට බඩු නෑ අරක මේක නෑ. ඒ අස්සෙ සයිටං එක ලක්‍ෂ අනූවට උපාධි විකුණනවා" කියලා. 

ඉතින් දෙවියන් වහන්සේ කිව්වලු දරුවා දුක් වෙන්න එපා මම ඔබලාගේ කැම්පස් එකට විශාල ගොඩනැගිලි දෙනවා , ලෝකයේ හොඳම සරසවි වල ලෙක්චරර්ලා දෙනවා , සිලබස් අප්ඩේට් කරලා දෙනවා , ඔක්කොම ෆැසිලිටි දෙනවා කිව්වලු. අනේ එතකොට සරණපාලයා කිව්වලු අනේ දෙවියනේ ඒ එකක්වත් අපිට එපා සයිටං එක වහලා දුන්නොත් හොඳටෝම ඇති" කියලා.  

( ඔරිජිනල් අදහස උපුටා ගත්තේ Ravisha Thilakawardana ගෙන් ) 

හෙන්රි පේද්‍රිස් ජාතික වීරයෙකු වීම


1915 ජුලි 7 වන දින එඩ්වඩ් හෙන්රි  පේද්‍රිස්    නම් 27 හැවිරිදි තරුනයා රාජ්‍යද්‍රෝහියෙකු ලෙස සලකා මැගසින් බන්ධනාගාරයේදී වෙඩිතබා මරා දමන ලදි.  ඔහුගේ ධනවත් දෙමාපියන් ඔහුගේ බරට රන් මිල වන්දියක් ලෙස දීමට සූදානම් වූවද යටත් විජිත පාලකයෝ එයට එකඟ වී නැත​. (මෙම සිදුවීමේ මූලාශ්‍ර නැත​). 

ඔහු 1915 මුස්ලිම් සිංහල කෝලාහල වලට මැදි වන්නේ කෙසේද ? 1915 මුස්ලිම් සිංහල කෝලාහල හටගත් විට තම කපිතාන් හමුදා නිල ඇඳුම ඇඳගෙන අසු පිට නැගී කලබලකාරීන් වෙත ගියා. මේ තරුණ වයසේ උද්දාමය නිසා වන්නට ඇති. කලබලකාරීන් බියපත් කිරීමට ඔහු තම තුවක්කුවෙන් බිමට වෙඩිල්ලක් තිබ්බා. එය පීල්ලක වැදී මුස්ලිම් මිනිසෙකුට වැදුනා. ඉන්පසු ඔහුට චෝදනා ආවා ජාතිවාදී කෝලහල අවස්ථාවක තුවක්කුවෙන් වෙඩි තබා මුස්ලිම් මිනිසෙකු මරා දැමීම ගැන​. මෙම චෝදනා ආ විට පේද්‍රිස් පවුල සමග අමනාපයෙන් සිටි බණ්ඩාරනායක මුදළි (SWRD බණ්ඩාරනායකගේ පියා) කේස් එක තද කලා. තවද මුස්ලිම් මිනිසුන් කීප දෙනෙකු විසින් ද කපිතාන් හෙන්රි පේද්‍රිස්ට එරෙහිව සාක්‍ෂි දුන්නා. මේ නිසා ඔහුට මරණ දණ්ඩනය ලැබුනා. 

හෙන්රි පේද්‍රිස්  මිය ගියේ නැති නම් ඔහු ජාතික දේශපාලනයට එක්වීමටද තිබුණා. සමහර විට ඔහු ඩී.එස් සේනානායක ගේ පුටුවට හෝ බණ්ඩාරනායකගේ තනතුරට ඒමට ඉඩක් තිබුනු බව කීවහොත් නිවැරදියි. ඔහුගේ පියා මෙන්ම මාමා වූ එන්.එස්. ප්‍රනාන්දු විජේසේකර දිවයිනේ එකල විසූ ප්‍රධානතම, ධනවත් මෙන්ම බලවත් ව්‍යාපාරිකයෝ වූවා. ඒ නිසා ඔහුට මුදල් ; පවුල් බලය මතින් ඉහලට ඒමේ හැකියාව තිබුනා. නමුත් ඔහු ගොවිගම කුලයේ නොවීම නිසා ඔහුගේ දේශපාලන ඉරණම කුමක් වේද කියා කීමට අපහසුයි. කෙසේ වෙතත් බණ්ඩාරනායක මුදළි ධනවත් මෙන්ම දක්‍ෂ පේද්‍රිස් තරුණයා ඉහල ඒම ගැන රිස්සුවේ නෑ.කෙසේ නමුත් ක්‍රියාශීලී දක්‍ෂ සිංහල ප්‍රභූ තරුණයෙක් ජාතියට අහිමි වූවා. 

Sunday, July 23, 2017

ට්‍රාන්සිල්වේනියා ලක්‍ෂ 6 ඉක්මවයි



ට්‍රාන්සිල්වේනියා බ්ලොගය කියවූ ප්‍රමාණය මේ වන විට ලක්‍ෂ 6ක් ද ඉක්මවා තිබේ. 2014 වසරේ ඇරඹි මෙම ට්‍රාන්සිල්වේනියා බ්ලොගයේ මේ වන විට පෝස්ටු 870 කි. ට්‍රාන්සිල්වේනියා බ්ලොගය ඇරඹීමට අත හිත දුන්  දිවංගත විචා තුමා (මේජර් ගුණරත්න ) මෙන්ම නන් අයුරින් දිරිමත් කල හිතවතුන්ටද මාගේ ස්තූතිය මේ අවස්ථාවේදී  පිරිනමමි.

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 

Saturday, July 22, 2017

පැදවීම වමෙන්



ලංකාවේ වාහන පදවන්නේ දකුණිනි. වාහනයේ සුක්කානම දකුණු පස ඇති අතර මිනිසුන් දකුණු පසින් වාහන ධාවනය හුරු වී තිබේ. එහෙත් හිඳ හිට පැදවීම වමෙන් කියා රතු පුවරුවක් වාහනයේ පසුපස ගසා පදවන වාහනද දක්නට තිබේ. 

උතුරු ඇමරිකාවේ වාහන පදවන්නේ වම් පසිනි. වසර බොහෝ ගන්නක් දකුණු පසින් වාහන එලැවූ මට මුල් කාලයේ මෙය ව්‍යාකූල තත්වයක් විය​. මාගේ මොලයේ සෛල හුරුවී තිබුනේ දකුණු පසින් වාහන එලවීමටය​. එහෙත් දකුණ වම මාරු වීම නිසා ඇසෙන් ලැබෙන දෘශ්‍ය පණිවිඩ මොලය විශ්ලේෂණය කලේ ආකූල ලෙසටය​. මේ නිසා මුල් කාලයේ වාහන පදවන විට නොදැනුවත්වම මම පාරේ වම් පැත්තට  ගියෙමි. එසේම කැනඩාවේ වාහන එලවීම සඳහා බළපත්‍රය ලබා ගැනීම සඳහා ගිය පරීක්‍ෂණයේදී මුල් අවස්ථාවේදී මට දකුණ වම මාරුවීමට ගිය මුත් වාසනාවකට මෙන් පරීක්‍ෂකවරයා එය අවබෝධ කරගත්තේ නැත​. මම පරීක්‍ෂණයෙන් සමත් වූයෙමි. 

මගේ පුතා වයස 16 පසු කල විට වාහන බලපත්‍රයක් ලබා ගැනීමට ඉල්ලුම් කල අතර කිසිදු ගැටළුවකින් තොරව ඔහු සමත් විය​. ඒ මන්ද යත් ඔහුට අපට මෙන් වම දකුණ ගැටළුවක් නොතිබූ නිසාය​. එහෙත් ලංකාවේ දකුණු පසින් වාහන එලවීම ඔහුට අති දුෂ්කර වන බව මම සිතමි. ඔහුට පමණක් නොවේ දැන් වසර ගනනාවක් පුරා වමෙන් වාහන  පදවන මට යලි ලංකාවේ දකුණින් වාහන පදවන්නට යාම ගැටළුවක් වනු ඇත​. 

බ්ලයින්ඩ් ස්පොට් සංකල්පයද උතුරු ඇමරිකවේදී වැදගත් වෙයි. යම් වාහනයක් වම් පසින් තවත් වාහනයක් ඉස්සර කිරීමේදී එක් අවස්ථාවකදී පැති කන්නාඩියෙන් ඉස්සර කරන වාහනය පේන්නේ නැත​. මේ නිසා ගෙල හරවා වම් පස බැලිය යුතුය​. එසේම දකුණට හැරවීමේදී දකුණු පස පැති කන්නාඩියෙන් බැලීමට අමතරව ගෙල හරවා දකුණු පසද බැලිය යුතුය​. එසේ නැතහොත් අණතුරක් වීමේ හැකියාවක් තිබේ. විශේෂයෙන් ලේන් මාරු කිරීමේදී මෙම බ්ලයින්ඩ් ස්පොට් එක අනිවාර්‍යෙන් බැලිය යුතුය​. එහෙත් ලංකාවේදී බ්ලයින්ඩ් ස්පොට් කතාව අසා නොතිබුණු තරම් කිවහොත් වැරදි නැත​. 

වමෙන් පැදවීමට අමතරව කැනඩාවේ මාර්ග සංඥා වල රතු එලිය වැටී ඇති විට දකුණට වාහනය හැරවීමේ නිදහස තිබේ. එහෙත් කුබෙක් වල මෙන්ම ඇමරිකාවේ මේ නීතිය නැත​. මීට මාස කීපයකට උඩදී මම මොන්ට්‍රියෝල් නගරයට ගියෙමි. මොන්ට්‍රියෝල් හිදී   කිහිප වතාවක්ම මම මාර්ග සංඥා වල රතු එලිය වැටී ඇති විට වාහනය දකුණට හැරවීමට  ගියෙමි. එහෙත්  මේ නීතිය කුබෙක් ප්‍රාන්තයේ වලංගු නොවන බව මතක්වී මම  වහාම තිරිංග පෑගුවෙමි. 

බොහෝ කැනේඩියානුවන් ඇමරිකාවේදී මාර්ග සංඥා වල රතු එලිය වැටී ඇති විට දකුණට වාහනය හැරවීමට ගොස් දඩ කති. වරක් මා මිත්‍ර පෝල් මැග්‍රෝරි ඔහුගේ පියා ලුවීසියානා වල මාර්ගයක රතු එලිය වැටී ඇති විට දකුණට වාහනය හැරවීමට ගොස් උසාවි යාමට සිදුවූ අයුරු කීවේය​. පෝල් මැග්‍රෝරි  ගේ පියා උසාවියට ගිය විට " නුඹ ඉන්නේ ඇමරිකාවේ මිස කැනඩාවේ නොවේ"  කියා විනිසුරු ඔහුට ඩොලර් 250 ක දඩයක් ගසන ලදි. 

පසුගිය වසරේ මම බෆලෝ නගරයට ගියෙමි. බෆලෝ නගරයේදී අමතක වීමෙන් මම රතු එලිය වැටී ඇති විට  වාහනය  දකුණට හැරවීමට තැත් කල නමුදු මම දැන් ඉන්නේ ඇමරිකාවේ කියා මතක් වීම නිසා මම ඒ වරද නොකලෙමි. 

මම දැන් වසර ගනනාවක් ලංකාවේදී වාහන එලවා නැත​. වමෙන් පැදවීමට හුරුවී තිබෙන දෑත් යලි දකුණු පසින් එලවීමේදී ආකූලතාවක් ඇති කරනු නිසැකය​. කැනඩාවේ බොහෝ කාලයක් පදිංචිව සිටි මගේ සොහොයුරා ලංකාවට ගිය විට වාහන පදවයි. ඔහු පවසන පරිදි දකුනින් වාහන එලවීමේදී ප්‍රථම දින දෙක තුන යම් ව්‍යාකූලතාවක් පැවතුනද එය ඉක්මනට නිශේදනය වී යයි. 

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 

Thursday, July 20, 2017

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංගේ ඕපාදූප



උතුරු ඇමරිකාවේ චිකාගෝ බෞද්ධ විහාරයේ කුඩගම්මන සීලරතන හිමි විසිනි   

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග මෑතක දී පළ කළ ලිපිවල වත්මන් ශී‍්‍ර ලාංකික සංඝ සමාජය පිළිබඳව කිසියම් අදහසක් පළ කිරීමට දරණ වෑයමක් පෙනෙන මුත්, ඒවා සාමාන්‍යයෙන් නිතර පළවන අදහස්වලින් එහා යන බවක් නොපෙනේ.   ඒ කියන දේවල්වල කිසියම් සත්‍යයක් ඇති නමුත්, බහුතරය ඕපාදුප යයි මට හැෙඟ්. 

යුගයෙන් යුගය කවර සමාජයක වුව සුවිශේෂ පුද්ගලයන් පහළ වූ ආකාරයට ම ලාංකික සමාජයෙහි ද විවිධ දක්‍ෂතා ඇති භික්‍ෂූන් වහන්සේ කවදටත් වැඩ සිටිති. ශක්ති පමණින් ඥාන පමණින් යම් යම් සමාජයීය මෙහෙවරයන් ඉටුකර වියෝ වූ යතිවරුනට අතපසු වූ බරපතළ ම දෙය තමතමන් කළ කී හරියවත් කර කියාගත නොහැකි තමන්ගේ යයි කිවහැකි ශිෂ්‍ය පුත‍්‍රයන් තනා වඩා තබා යන්නට නොහැකි වීම ය. එ නිසා, පොදුවේ සංඝ සමාජයෙහි මහා හිදැසක් දැකිය හැක. 

වෛද්‍ය රුවන් ජයතුංගයන්ට දම් ඇදුරු වී යයි කියන නාරද හිමියන් පවා, සාර්ථක ද්විභාෂක බෞද්ධ වියතකු වුව ද උන්වහන්සේ ඇවෑමෙන් ආධිපත්‍ය දැරූ වජිරාරාමය වසර ගණනාවක් පාලූවට ගිය අතර අද ද ඉඳහිට නම ඇසෙන තවත් එක් පන්සලකට වඩා යමක් එනමින් නැත.   

කලකට පෙර වියෝ වූ ආරාමික නඩු පිළිබඳ පළපුරුදු නීතිඥවරයකු වරක් පැවසුවේ බුදුන් වහන්සේ ධරමාන සමයෙහි සිට ම ගොඩනැගෙන පරම්පරා උරුමයක් වශයෙන් ධර්මය රැුක ගැනීම පසුකාලයෙහි දේපළ රැුක ගැනීමේ සම්ප‍්‍රදායකට වෙනස් වූ බව ය. මෙම තත්වය අද වනවිට ශී‍්‍ර ලංකාවෙහි බුදු සසුනක් නොමැති වී, දේපල ඇත්නම් රැුක බලාගෙන, තමතමනට රිසි පරිදි හැෙඟන සිතෙන  ඕනෑ ම දෙයක් බුදුදහම ලෙස තේරුම් කරමින්, සිවුරු දරා සිටින, තනි තනි මිනිසුන් පිරිසකගේ ව්‍යාපාරයක් දැකිය හැකි තැනට පිරිහී තිබේ. හැම කෙනෙකු ම තනි තනිව කැපී පෙනෙන්නට වෑයම් කරන එහි නවකයන් පුහුණු කිරීමක් නැති අතර, ඔවුන්ට මග පෙන්වීමක් හෝ නියාමනයක් ද නොකෙරේ.                 

ශී‍්‍ර ලාංකික භික්‍ෂුව සම්බන්ධ තවත් කක්‍ෂණයක් ප‍්‍රකටව දැකිය හැක. තායිලන්තය. ලා ඕසය සහ ඉුරුමයට සාපේක්‍ෂව ශී‍්‍ර ලාංකික භික්‍ෂුව කිසිවෙකුටත් ඇහුම්කන් දෙන කෙනෙකු නොවේ. ඔහු දායකයන්ගෙන් යැපෙන්නෙකුට වඩා, දායකයන් විසින් නඩත්තු කළයුතු යයි සිතන මෙන් ම ඔවුනගෙන් නඩත්තු වීම ඔවුන්ගේ අයිතියක් යයි සිතන, ඔවුනගේ ආගමික අවශ්‍යතා සපුරමින් අවශ්‍ය අවස්ථාවල ඔවුනට අවවාද අනුශාසනා කරන, සාමාන්‍ය සමාජයට ඉහළින් සිටින සමාජ ප‍්‍රපඤ්චයකි. දරුවකු පැවිදිකළ මොහොතේ ම දෙමාපියන් ඇතුළු රැුස්ව සිටින සියල්ලන්ගේ නමස්කාරයට ලක්වීමෙන් ඔවුන් තුළ ඇතිකරවන මානය මුලූ ජීවිත කාලය පුරාවට තදින් තහවුරු වෙමින් ඔවුන් ව නිවනින් ඈත් කරවන බව ඔවුහු නොසළකති. එහෙත්, පුදුම සහගත දෙය සහත දැක් වූ කිසිදු රටක පැවිද්දනට නොලැබෙන පිළිගැනීමක් සහ ගරුසරු දැක්වීමක් ශී‍්‍ර ලාංකික සමාජයෙහි තවමත් තිබේ.                 

බැමිණිතියා මහා සායෙන් පසුව එතෙක් මුඛ පරම්පරාගතව පැවති ධර්ම-විනය රැුක ගැනීමේ අභියෝයට මුහුණ දුන් සමකාලීන භික්‍ෂූන් අතර වූ සංවාදයක් පිළිබඳ තොරතුරු මනෝරථපූරණිය අංගුත්තර නිකාය අටුවාවෙහි දැක්වේ. ඒ අනුව, ධර්මය රැුක ගැනීමේ අභියෝගය ජයගත හැක්කේ කෙසේ දැ’යි සාකච්ඡුාවට භාජනය වී තිබේ. එහි දී වැඩි ඡුන්දයක් ලැබී ඇත්තේ ධර්මය හැදෑරීමට මිස, පිළිවෙතට යොමුවීමට නොවේ. එහෙයින්, ලෝකය දකින්නේ ශී‍්‍ර ලාංකික භික්‍ෂුව ධර්මය දන්නා එහෙත් නොපිළිපදින්නෙකු ලෙස ය. එක්තරා අතකින් භික්‍ෂුව ගැරහීමට ලක් වීමට මෙම වාතාවරණය ද තුඩුදෙන බව දැකිය හැක.                     

ලාංකික සමාජයෙහි ධර්ම විනය පිරිහීම කඩිනම් කළේ හැත්තෑ අටේ ආර්ථික විපර්යාසය බව පැහැදිළි ය. වරක් මහැදුරු සරච්චන්ද්‍රයන් පැවසුවේ වෙළඳපොළ අර්ථක‍්‍රමය එතෙක් නොදුටූ විරූ මිනිසකු තනන බව ය. එතුමන්ට අනුව අවස්ථාවෝචිතව භූමිකා රංගනයක යෙදී වෙහෙසට පත්ව දවස නිමා කරන ඒ විපර්යාසයට අනුහුරු වූ මිනිසා, දිනෙන් දිනට ජීවත් වන, තමන්ට ම ආගන්තුකයකු වූ, අමුතු ම කෙනෙකි. එකවර ම මරණයට පත්වීමේ භාග්‍ය නොඑළඹියේ නම්, පැය කිහිපයකටවත් නිසොල්මන් ව තමන් වැතිර සිටින්නට වුවහොත්, ඒ අය තුළ එතුවක් කල් මිනිසකු ජීවත් වූ නොමැති බව පසක් වීමෙන් ඔහු මහත් කම්පාවකට පත්වනු නියත ය. මා දකින ආකාරයට අද ශී‍්‍ර ලාංකික සමාජයෙහි සිටින ගිහි පැවිදි බොහෝ දෙන එසේ තමතමාට ම ආගන්තුක වූවන්ගේ පරපුරේ අය ය.               

බුදුන් වහන්සේ විසින් සිගාලෝවාදය සහ තවත් බොහෝ තැන්වල පෙන් වූ පරිදි සමාජයෙහි පදනම ආර්ථිකයයි. එය ම අවධාරණය කරන කාර්ල්මාක්ස්ගේ සමාජ විග‍්‍රහය අනුව ආර්ථිකය සමාජයෙහි අධෝ ව්‍යුහයයි. මේ භික්‍ෂූන් වහන්සේලා තැනෙන්නේ ඒ පදනමෙහි ය. දායකයා (සමාජය* ඔරුවකටත් භික්‍ෂුව එහි නැගී එතෙරට යන මගියාටත් උපමා කළ බුදුන් වහන්සේ පෙන්වා වදාළේ, භික්‍ෂුව ඔරුව එතෙරට ගෙන යා ගැනීමට අසමත් වන තත්වයක් තුළ දෙදෙනා ම ගිලී මැරෙන බව ය. ඒ දිරාපත් වූ ඔරුව මගියාට දොස් නැගීමෙන් ඵලක් නොවන අතර, පණ බේරා ගැනීමට කළයුතුව තිබෙන එක ම දෙය දෙදෙනා අතර කෙරෙන සානුකම්පිත සංවාදයකින් පිළිගත හැකි ආස්ථානයකට එළඹීම පමණි.                        

ශී‍්‍ර ලාංකික භික්‍ෂූන් වහන්සේ බහුතරය දිනෙන් දින කුණු වෙමින් ලොව ම ගඳ ගස්වන දේශීය දේශපාලන ගොහොරුවෙහි ගිලෙන්නේ ඒ ඇත්තන් විසින් උදුරා ගනු ලැබූ සමාජ නායකත්වය යළි දිනා ගැනීමේ උපක‍්‍රමයක් ලෙස වියහැකි නමුත් එය සාර්ථක වූ බවක් නොපෙනේ. ඒ වෙනුවට අද දැකිය හැක්කේ  විවිධ මාධ්‍ය ඔස්සේ භූමිකා රංගනයක නිරත භික්‍ෂූන් පිරිසකි. ඒ මාධ්‍ය ආයතනවලට සම්බන්ධ වීමට අවශ්‍ය වන්නේ ජනපි‍්‍රය වීමේ අභිලාශයෙන් මඩනා ලද, ඒ වෙනුවෙන්  ඕනෑම දෙයක් කැප කිරීමට සූදානම් භික්‍ෂූ පිරිසක් මිස බහුතරය නොවේ. භික්‍ෂුව මෙසේ ඉහත මහැදුරු සරච්චන්ද්‍රයන් පැවසූ ආකාරයේ නලූවකු වීම ඉබේ ම සිදුවන්නක් නොවේ.               

හැත්තෑ අටේ පෙරළිය හුමුවේ ඇතිවන සමාජ සංස්කෘතික හානිය දුටු යතිවරුන් අතර පලිපාන චන්දානන්ද අස්ගිරි මහ නාහිමි, මඩිහේ පඤ්ඤාසීහ මහ නාහිමි සහ මාදුලූවාවේ සෝභිත මාහිමි මුල් තැනක් ගත් අතර, උන්වහන්සේලාගේ හඬ ඉතා බලවත් විය. ඒ හඬ යටපත් කෙරෙන තුරුම්පුවක් පාවිච්චි කෙරුණේ මුලූ මහත් සඟසසුන ම විනාශ කෙරෙමිනි. එවකට පැවති රජය, පැවිදි පිරිවෙන් සිසුවකු සඳහා වසරකට රු. 450ක් සහ ගිහි සිසුවෙකුට සහ පුස්තකාල පහසුකම් සඳහාත් වාර්ෂික ව මුදල් ප‍්‍රදානයක් කිරීමට ඉදිරිපත් වීම පිරිවෙන් අධ්‍යක්‍ෂ හිමිවරුනට ඉල්ලමක් විය. අද වනවිට, මේ මුදල තෙගුණය ද ඉක්මවා වැඩිවී තිබෙන අතර, ව්‍යාජ වාර්ෂික වාර්තා ඔස්සේ පිරිවෙන් අධ්‍යක්‍ෂවරුන් මෙතෙක් අත්කර ගත් ජාතික ධනයෙන් සිදු වූ මොන ම හෝ ආර්ථික සමාජ ප‍්‍රගතියක් පෙන්නුම් කළ හැකි වී නම් අද නැගෙන අවලාද යටපත් වන්නට තිබුණි.                

හැත්තෑ අටට පෙර පිරිවෙණකට ශිෂ්‍යයකු ඇතුළත් කිරීම පරම්පරා ගණන් දිගට පවත්නා සමාජ ආගමික සබඳතා ගොඩ නැගෙන, සතර පේරුවේ ම දායක සහභාගිත්වය ලැබුණ. මහත් වගකීම් සහගත පින්කමකි. දායකවරු තමන්ගේ ආරාමයෙහි පොඩි හුමුදුරුවන් ඉගෙනුම ලබන පිරිවෙණට වාර්ෂික දාන පිරිනැමූ අතර, ස්වකීය විහාරස්ථානයේ කුදු මහත් කටයුතුවලට ඒ පිරිවෙණෙහි නායක කාරකාදි මහ සඟරුවනේ සහභාගිත්වය නිතර ලබා ගත්හ. මේ හරහා පොඩිහාමුදුරුවන් පිළිබඳ ඇගයීමක් සිදු වූ අතර, උන්වහන්සේ අත්කර ගන්නා කුසලතාමය සහ දැනුමේ ප‍්‍රගතිය සියලූ දායකයන් අතර ප‍්‍රචලිත විය. එහෙත්, බහුතරයකට ප‍්‍රතිපාදන ලබා දී ඉහත කී නාහිමිවරුන්ගේ හඬ යටපත් කරවා ගත් රජයන්ගේ මුදලට කෑදර වූ බොහෝ පාරිවේණික අධ්‍යක්‍ෂවරු ඔලූගෙඩි වැඩිකර ගැනීමේ සහ වැඩි මුදලක් ලබා ගැනීමේ මෙහෙයුමකට අවතීර්ණ වූයෙන් අර සබඳතා ජාලය නිහඬව නිවී ගියේ ය. අණු මාත‍්‍ර වරදෙහි බිය දක්නා සුලූව වාසය කිරීම අවධාරණය කෙරුණ බොදු හැදියාවෙන් මෙහෙයැවුණු පෙර පිරිවෙන්පති හිමිවරු සිසුන්ට දැඩි දඬුවම් දුන් ආකාරය සිහිපත්වන විට අදත් දැනෙන්නේ දැඩි බියකි.                   

දිනක් හරංකහව සංඝානන්ද පිරිවෙණෙහි (තවමත් තිබේ දැ’යි නොදනිමි* එක් තරුණ ශිෂ්‍ය භික්‍ෂුවකගේ නොමනා හැසිරීමක් එම පන්තියට උගන්වමින් සිටි ගිහි ගුරුවරයකුව කෙතරම් අපහසුවකට පත් කළේ ද යත් එකවර ම ගැරුවරයාගේ පහර දීමකට තරුණ පැවිදි ශිෂ්‍යයා ලක් ව තිබේ. ඒ භික්‍ෂවගේ  හැසිරීම එතරම් ම නොපනත් වූවකි. එකල මහනුවර දිස්ති‍්‍රක්කයේ දියුණු පිරිවෙණක් වූ එහි ශිෂ්‍යයෝ කිපුණහ. පැමිණිල්ල පිරිවෙන්පති නාහිමියන්ට ඉදිරිපත් කෙරිණි. ගුරුවරයා ගෙන්වා සිද්ධිය විමසා දැනගත් නාහිමියෝ සියලූ සිසුන් පිරිවෙණ හැරගිය ද තමන් වහන්සේ ඒ ගුරු භවතා පිරිවෙණෙහි තබා ගන්නා බව ප‍්‍රසිද්ධියේ කියා සිටියහ. ශිෂ්‍ය භික්‍ෂූහු නිහඬ ව පන්තිවලට ගියහ. එහෙත්, ඉහත ආර්ථික පෙරළියෙන් උඩුයටිකුරු වී ගිය පිරිවෙණ, අනතුරුව බලයට පත් රජයන් විසින් වරින් වර දීමනාව වැඩි කිරීමත් සමග සුණුවිසුණු වී ගියේ ය. දැන් තිබෙන පිරිවෙණ් බහුතරය හිතුමනාපේ  ඕනෑම කෙනෙකුට ඉගෙනුම ලැබිය හැකි, මොන ම ආකාරයෙන්වත් වරදක් පෙන්වා දිය නොහැකි, අවාසනාවන්ත ආයතන සමූහයකි. ඒවායින් ඔය කියන ආකාරයේ චරිත බිහිවිය හැකි පසුබිමක් නොමැත.               

ශී‍්‍ර ලාංකික ආරාමවල පැවිදි කරවීම සිදුවන ආකාර ද කිහිපයකි. එකක් ඥාති ශිෂ්‍ය පරම්පරාව පවත්වා ගැනීම සඳහා ලේ ඥාතිත්වයක් ඇති දරුවන් පැවිදි කරවීම ය. ශිෂ්‍යානුශිෂ්‍ය පරපුර පවත්වා ගෙන යාමට තෝරාගත් දරුවන් පැවිදි කරවීම අනෙකකි. පිරිවෙණෙහි දීමනාව වැඩි ප‍්‍රමාණයක් ලබා ගනිමින්, ගුරු සංඛ්‍යා පවත්වා ගැනීමට පැවිදි කරවීම තවෙකකි. කිසිවක් සොයා නොබලා අහුවෙන කෙනෙක් පැවිදි කරවීම, ආයතන පාලූ වීම මග හරවා ගැනීමට වියපත් වූවන් පැවිදි කරවීම, පවුල් පසුබිමෙහි ගැටලූ නිසා පැමිණ පැවිදිවීම සහ අඟපසඟ බලා පැවිදි කරවීම ද කෙරෙන බව කණගාටුවෙන් වුව සඳහන් කළයුතු ය. මෙයින් මුල් ශීෂ්‍ය භික්‍ෂූන් අතිශය වරප‍්‍රසාද ලාභීන් ය. සමාජයේ ගැරහුමට ලක්වන බහුතරය ඒ පිරිස අතරින් ආ අය නොවේ. මේවා බැලූබැල්මට මිස, ශාස්තී‍්‍රයව කරුණු පරීක්‍ෂා කර දක්වනු ලබන අදහස් නොවේ.              

අවිවාහක පිරිමි ගැහැණු පමණක් සිටින ආයතනවල ලිංගික සබඳතා ඇතිවීම සාමාන්‍ය ස්වාභාවික සංසිද්ධියක් නමුත් ළමා අපයෝජනය කෙසේවත් අනුමත කළ හැක්කක් නොවේ. එයින් වන පෞරුෂ හානිය, මනෝ-කායික දුබලතා මෙන් ම ඇතැම් අමානුෂික සංසිද්ධීන් ද අඩුවක් නොමැත. බොහෝවිට, ඉහත ගණපූරණය පවත්වා ගැනීමට පැවිදි කෙරෙන්නේ බෙහෙවින් පාරිසරික සහ ආර්ථික ගැටලූ ඇති පවුල්වල දරුවන් ය. පිරිවෙන්වලට දිළිඳු දරුවන් සපයන ව්‍යාපාරිකයන් ද දක්නා ලැබේ. ඒ දරුවන්ට ලැබෙන යම්යම් සත්කාර, තෑගිබෝග නිසා, සිත්තුළ පවත්නා ආතතිය සඟවා ගෙන හෝ තවත්     සමහර විටක අවස්ථාව පැමිණෙන තෙක් රැුඳී සිටින අදහසින් විඳ දරාගෙන සිටින හෝ ඔවුන්ගේ තත්වය  තවත් වියවුල් වන්නේ කලවයස් සමග වැඩිහිටි භික්‍ෂූන්ගේ අමන අවශ්‍යතා සපුරාලීමට පසුබට වීමෙන් නොතකා හැරෙන තැනට වැටීමත් සමග ය. එතැන් පටන් කෙසේ හෝ ආරාවුල් කර ඔහුව ආයතනයෙන් බැහැර කරවීම ආයතනාධිපතිවරුන්ගේ අභිලාශය වෙයි.               

ශී‍්‍ර ලාංකික ආරාමික පරිසරය හා ආශි‍්‍රත අත්දැකීම් ලොවට පෙනෙන ආකාරයේ පාවාඩ වියන් යටින් ගොස් පිරුවට මත වැඩහිඳිමින් ලබන ඒවා ම නොවේ. වෛද්‍ය ජයතුංග පවසනවාට වඩා අමානුෂික මෙන් මදුෂිතය. ජුගුප්සා ජනක ය. බොහෝ තරුණ භික්‍ෂූන් ප‍්‍රකට කරන්නේ ඒ මානසික පීඩාවන් ය. මෙම තත්වය යම් තරමකට හෝ අවම කළහැක්කේ දැන උගත් දායකවරුන් කුඩා හිමිවරුන්ට සමීප ව තමන්ගේ දරුවන් වැනි ම ය වැනි ආකල්පයකින් තොරතුරු සොයා බලා අවශ්‍ය මග පෙන්වීම් කිරීමට යොමු වීමෙනි. එහෙත්, ප‍්‍රකට ව දැකිය හැක්කේ ස්වකීය ආගමික අවශ්‍යතා පමණක් සපුරා ගැන්මට ඒ අය ද මේ කුඩා ජීවිත පාවිච්චි කරන බවක් පමණි. එහි ලා වියතුනට කළහැකි එක් දෙයක් පිළිබඳ අත්දැකීමක් මට තිබේ. කවදත් කෙස් රැුවුල් කපන සිරිතකට හුරුවී තිබෙන මා බස් නැවතුමක සිටිය දී මහානුභාව සම්පන්න රථයක් නවතා කැමති නම් මිනුවන්ගොඩට ඇරලවිය හැකි යයි පැවසී ය. මා සිටි තැනින් බසයකට නැග ගැනීමේ අපහසුව දැන සිටියෙන් දෙවරක් සිතන්නට පසුබට නොවුනෙමි. වාහනය පැදවූයේ ටයි කෝට් ඇඳගත් වැදගත් පෙනුම ඇතියෙකි. බඹ කිහිපයක් ඉදිරියට ඇදෙද්දී එතුමා ම දෙස  ඕනෑකමින් බලා, ”හාමුදුරුවනේ, ඩංසමකසවාතාතපසිරිංසප සම්පස්සානං” කියන්නේ කුමක් දැ’යි විමසී ය. දෛනික භික්‍ෂු ප‍්‍රත්‍යවේක්‍ෂාවෙන් එය ඔහු ඉගෙනගෙන තිබුණේ පාසැල් වියෙහි දී, ඔහුගේ පියාගේ සෙහොයුරෙකු වූ නාහිමි නමකගේ පන්සලෙහි නේවාසික ව සිට නුවර පාසැලකට යද්දී ය. එය පහදා දුන් පසුව එතුමා පැවසූයේ භික්‍ෂූන්ට බසයකට නැග ගැනීමට තිබෙන අපහසුව දන්නා ඔහු යන එන පාරවල්වල බස් නැවතුම්පළවල කෙස්රැුවුල් කැපූ හිමිනමක සිටිනු දුටුවොත් කැඳවාගෙන යන බවත්, දන්නවා දැ’යි බලන්නට ඒ පැනය නැගූ බවත් ය. 

තවත් අත්දැකීමක් කියමි. යොවුන් වියෙහි පැවිදි වූ මා හමුවට හැම බ‍්‍රහස්පතින්දා ම උදෑසන ආ දායක මහත්මයකු බදාදා රාති‍්‍ර දම්දෙසුම ගැන කතාබස් කරන්නට පුරුදුව සිටියේ ය. මුල් ම දිනයෙහි ඒ ගැන නොදැන සිටි මුත්, ජාම බේරාගත් මම දෙවන දින සිට නොවරදවා ම බදාදා රාති බණ ඇසීමට පුරුදු වීමි. අදටත් අන්තර්ජාලයෙන් සුදුසු දම්දෙසුමක් ඇසීමේ පුරුද්ද තිබේ. මෙබඳු ගතිසිරිත් පුරුදු කරවමින් භික්‍ෂූනට කලණ මිතුරන් වීම කාට වුව කළහැකි වටිනා දේ ය.              

දේශ දේශාන්තරණය බහුල වී ඇති මෑතක සිට දක්නා ලැබෙන තවත් දෙයක් මේ පරිහානිය තීව‍්‍ර කරවනු නිරනුමානය. පිරිකර පූජා කිරීම සාම්ප‍්‍රදායික සංසිද්ධියක් වන අතර එහි දී කිසි ම ප‍්‍රයෝජනයක් නොමැති දේ ලැබෙන අවස්ථා කොතෙකුත් තිබේ. විදේශගත ලාංකිකයන් සිවුරු පිරිකර ආදියක් සපායා ගත නොහැකි නිසා, ලියුම් කවරයක බහා ලූ කිසියම් මුදලක් පුදන සිරිතක් තිබේ. මෑතක සිට මෙම සිරිත ශී‍්‍ර ලාංකිකයන් අතර ද ජනපි‍්‍රය වෙමින් පවත්නා බවක් අසා ඇත. ඇතැම් අවස්ථාවල වැඩිහිටි භික්‍ෂූන් ම ඒ සඳහා දායකවරුනට උපදෙස් දෙන බව ද කියවේ. මුදල් කළමනාකරණයක් නොදන්නා භික්‍ෂූන් මෙම මුදල නාස්තිකර ගැනීම නිරනුමාන මෙන් ම, ඒවා නිරර්ථක මාධ්‍යවල වියපැහැදම් කිරීම ඉතාම අනර්ථකාරී ය. අඩුම තරම පිරිවෙන් බලධාරීන් විසින් මේ නොදරුවන්ට මුදල් කළමනාකරණය පිළිබඳ විධිමත් පුරුදු ඇති නොකරවන්නේ නම්, ඇතිවිය හැකි තත්වය අතිශයින් බියකරු ය. මගේ සමීප හිතවතකු ඔහුගේ නිවසෙහි ආගමික අවශ්‍යතාවකට වැඩමවාගත් වැඩිහිටි භික්‍ෂුවකට අවශ්‍ය දෙයකට ප‍්‍රයෝජනයට ගනු මැනවැයි සෑහෙන මුදලක් පිරිනමා තිබුණි. එදින හැන්දෑවේ ඔහුට කතා කළ භික්‍ෂුව ප‍්‍රශංසා කිරීමට ම දුරකථනයෙහි ගතකළ කාලය සඳහා ඊටත් වැඩි මුදලක් වියදම් වන්නට ඇතැ’යි මා සමග පැවසූ හිතවතා ඒ සඳහා ඔහුගේ කාලයත් සෑහෙන තරමක් විනාශ කළේ යයි පැවසුවේ සංවේගයෙනි. මුදල සර්පයකු ලෙස දුටු බුදුන් වහන්සේ මුදල් ඇතිබව යනු පංචකාමය ම භුක්තිවිඳීම යයි දැක්වූහ. පංචකාම සේවනය ඉක්ම වූ ධර්ම සංවාද බහුල කිරීම මෙම තත්වයන් පාලනය කර ගැනීමට මහඟු උපකාරයක් වනු ඇත.

Sexism in Science


by Dr Ruwan M Jayatunge
In the article written by Carol Goar (Toronto Star May 26, 2010- ‘No female scientists? No surprise’), she points out that females were not promoted as leading scientists. An invisible force prevented women from reaching top levels. The Industry Minister Tony Clement too expressed his concern following no female nominations having been made for the Canada Excellence Research Chairs.
Is there unseen sexism among the professional communities? According to article 27-sub section 1 of the Universal Declaration of Human Rights, everyone has the right to freely participate in the cultural life of the community, to enjoy the arts and to share in scientific advancement and its benefits. Based on the UDHR, gender cannot be considered a decisive factor.
In 2009, the equity analyst of the Canadian Research Chairs Secretariat David Marchand told the Canadian Association of University Teachers that the programme had no gender equity target. Although attempts were not made to exclude women deliberately, the recruiters say they that they did not look for female candidates because the government made no request. The conservatives launched the Canada Excellence Research Chairs programme in 2008 and the programme was criticised by various academics. Even though women make up 35 percent of university professors and 59 percent of degree recipients, only 20 percent of research chairs were awarded to women. Many felt this was an unjust decision.
The original Canada Excellence Research Chairs programme was challenged by a group of female professors because it did not have sufficient female representation. The two sides reached a settlement requiring the government to take adequate measures. Both parties agreed to set up guidelines, which included adequate participation of women, visible minorities and other underrepresented groups. Despite these assurances, the list had only males. The programme had no incentive to hire women. It was a violation of the settlement agreement. The matter escalated things further until ministerial involvement occurred. Then the minister assembled an all female committee, which found no fault in the process.
The committee’s conclusion was that women had not reached senior levels in areas, such as, health, energy and environment. Many expressed the view that this conclusion had no basis and that it was invalid. Female academic participation in fields, such as, health, energy and environment is very well documented throughout the world. To date, 16 women have won Nobel Prizes dating back to Marie Curie in 1903. Therefore, the contributions made by female scientists for the advancement of science should be evaluated appropriately. The panel’s suggestion underlines that female scientists are reluctant to compete for international academic posts. In spite of the panel’s suggestion, the journalist further underscores that female academics were not invited aptly.
Carol Goar ’s article ‘No female scientists? No surprise’ implies possible discrimination against women. Women face many hardships in various fields and even in the academic world. Their academic credentials and achievements are not recognized and not treated on equal grounds. Women have contributed a lot for the advancement of science in Canada; unfortunately, gender disparity has caused obstacles for them to climb the academic ladder. Carol Goar ’s revelation could be a stunning example of sexism in science. Although it is unethical to prevent women from going into higher positions, due to gender bias, it has become a harsh reality. Such actions detach women far, far away from academia.
Many female academic staffers continueto encounter discrimination, may be due to traditional belief systems. In the absence of any other information but sex, women are considered less competent than men in a wide range of areas. (Women Men and Power – Hilary M Lips ) Women have contributed a lot in the field of science. For instance, Rosalind Franklin made her contribution in physical chemistry and molecular biology, Sophie Germain in physics, Winifred Goldring in geology etc . Therefore, their skills and knowledge cannot be underestimated and women should be given an equal opportunity in the advanced sciences. Gender inequity is the outcome of unequal social relations that are found only sometimes and in some places. Work is a basic human activity embedded in the very fabric of all human societies. It is connected in some way to all other human activities, including the reproduction and maintenance of workers (‘Women, Work and Social Rights’, by Cecilia M. Benoit).
The segregation of women into dead -end jobs, the lack of on the job training for women seeking higher level positions, and the preference given to men even when promotion is theoretically possible for women, combine to keep women concentrated at the bottom of the hierarchy (A Working Majority – What Women Must Do for Pay- Pat Armstrong & Hugh Armstrong- Canadian Advisory Council on the Status of Women 1983). Despite the points made by the author, some argue that women have equal and fair participation in the field of science. The existence of gender disparities in the awarding of tenure, therefore, raises serious concerns about the status of female faculty in Canadian universities. Women historically have been far less likely than their male counterparts to be appointed to a tenure or tenure track position. While there have been significant gains for women in recent years, fewer than 3 out of 10 tenured positions were held by women in 2005, and women accounted for 4 out of 10 tenure track positions.(CAUT Equity Review – The Tenure Gap September 2008 No 4).
The gender inequity and under representation of women in science may be a possible fact and active measures should be implemented. The United Nations article 27-sub section 1 says that everyone has the Right to freely participate in the cultural life of the community, to enjoy the arts and to share in scientific advancement and its benefits. Therefore, if such aq problem is prevailing it can be interpreted as a violation of human rights. In order to eliminate systemic discrimination that adversely affects women in the field of advanced sciences, it’s essential to establish a Science Review Committee that will monitor any under-representation of women and report and take active measures when there are irregularities. The selection committees must be informed about the existing problem and they should be encouraged to promote more female intellectuals in the advanced science fields.

Tuesday, July 18, 2017

අධ්‍යාපන මනෝ විද්‍යාවේ මහා පහන් ටැඹක් නිවී ගියාය






















අධ්‍යාපන මනෝ විද්‍යාවේ මහා පහන් ටැඹක් වූ ආචාර්‍ය  තිලෝක සුන්දරී කාරියවසම් මහත්මිය නික්ම ගියාය​. කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ උපාධිධාරිනියක වූ ඇය අධ්‍යාපන විද්‍යාව පිළිබඳ පශ්චාත් උපාධියක්‌ සහ ලන්ඩන් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් පී. එච්. ඩී. උපාධියක්‌ හිමි විද්වත්වරියක් වූවාය​. ඇය මා විසින් කොලඹ නාලන්දා මහා විද්‍යාලයේ  ගුරුවර ගුරුවරියන් සඳහා සංවිධානය කොට තිබූ උපදේශන පුහුණු වැඩසටහනක්  (2004) සඳහා උපරිම දායකත්වය දුන්නාය​. එසේම 2008 වසරේදී පුත්තලම දිස්ත්‍රික් වෛද්‍යවරුන් සඳහා සෞඛ්‍ය සහ අධ්‍යාපන ගැටළු තේමාව යටතේ දේශනයක්ද පැවැත්වූවාය​.  ඇයගේ නික්ම යාම ලංකාවේ අධ්‍යාපන මනෝ විද්‍යා ක්‍ෂේත්‍රය තුල විශාල හිඩැසක් ඇති කරන්නකි. 

පහත දැක්වෙන්නේ මා විසින් ලියන ලද අධ්‍යාපන ප්‍රතිකාර ග්‍රන්ථය   සම්බන්ධයෙන් ඇය පළ කරන ලද අදහස්ය​. 



   


වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 


Sunday, July 16, 2017

සර් ජෝන් කොතලාවලව පරාජය කල පෝස්ටරය



සර් ජෝන් කොතලාවල යනු අපගේ බහුතරයක් වූ දේශපාලකයන් මෙන් දෙබිඩි චෞරයෙකු නොවූයේය​. පිරිත් නූල් අතේ බැඳ අපේ හාමුදුරුවනේ කියමින් දුස්සීලයන්ට වැන්දේ නැත​. සර් ජෝන් දුස්සීල සිවුරුකාරයන් ගේ පුකේ තාර ගෑ යුතු බව කෙලින්ම කීවේය​. ඔහු බොරු සුචරිත පාට් දැම්මේ නැත​. මහජන මුදල් වලින් නොව තමන් ගේ මුදල් වලින් කෑවේය , බීවේය,  රමණයේ යෙදුනේය​. සර් ජෝන් ජීවිතය වින්දේ එසේය​. ඔහු සිල් රෙදි පොරවාගත් වෘකයෙකු නොවූයේය​. 

එහෙත් රට , ජාතිය , ආගම තොරොම්බල් කල දෙබිඩි දේසපාලුවෝ සර් ජෝන් ආගම් ජාති විරෝධියෙකු බවත් කීහ. ඕස්ට්‍රේලියාවෙන් ගෙන්වා ගත් බාබිකිව් කල වස්සෙකු සාදයකදී කෑ විට ඔවුන් ප්‍රචාරය කලේ ඔහු වස්සෙකු පණ පිටින් මරාගෙන කෑ බව කියාය. අවසානයේදී බොරු ප්‍රචාරයන් නිසා ඔහු චන්දයන් පැරදුනේය​. ඔහු දේශපාලනයෙන් ඉවත් විය​.   

සර් ජෝන් කොතලාවල යනු එදා මෙදා තුර ශ්‍රී ලංකාවේ සිටි ප්‍රථම සහ අවසාන අවංක වූත් යථාවාදී තථාකාරි වූත් දේශපාලකයාය​. අනෙකුත් සියළු දේශපාලකයන් දේශපාලනයෙන් පරම්පරාවට ධනය එකතු කරද්දී ඔහු තමන්ට පරම්පරාවෙන් උරුම වූ ධනය ජනතාවට දුන්නේය​. ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතියේ පියා ලෙස ජනතාව බුහුමන් කල යුත්තේ මේ සුවිසල් පුද්ගලයාටය​. 


Saturday, July 15, 2017

සැහැසි පියා



අපට පහ වසරේදී සංගීතය ඉගැන්නුවේ පතිරණ මහතාය​. ඔහු සහ සංගීතඥ එඩ්වඩ් ජයකොඩි නාලන්දේ සංගීත ගුරුවරු වූහ​. වරක් පතිරණ මහතා වඳිමි සුගත සෑසි පියා කියන ගීතය අපට උගන්වා වයලීනයෙන් සංගීතය දුන්නේය​. අපේ පන්තියෙ සිටි ජයරත්නට උච්චාරණ දෝෂයක්  තිබුනේය​. ඔහු ගෙන් නම මොකක්ද කියා ඇසුවොත් ඔහු උත්තර දෙන්නේ " ජයරන්න"  කියාය​. ජයරත්න වඳිමි සුගත සෑසි පියා ගීතය කීවේ වඳිමි සුගත සැහැසි පියා කියාය​. මෙම. සැහැසි පියා වචනය කීප වරක්ම පතිරණ මහතා නිවැරදි කල මුත් ජයරන්න කියන්නේ සැහැසි පියා කියාය. අවසානයේදී පතිරණ සර් මෙසේ කීවේය​.  " ඕයි සෑසි පියා කියන්නේ බුදුහාමුදුරුවන්ට , සැහැසි පියා කියන්නේ තමුසෙගෙ මහ එකාට. 

ඉන්පසු ජයරත්න නිවැරදිව සෑසි පියා කියා නිවැරදිව උච්චාරණය කලේය​. 

Friday, July 14, 2017

වෛද්‍ය පීඨයට පා තැබූ නවකයෝ

 

1986 දී වෛද්‍ය පීඨයට අප පය තැබුවේ නවක වධය පිළිබඳ යම් චකිතයකිනි. ඒ වන විට දේශීය විශ්ව විද්‍යාල වල තිබෙන නවක වධ පිළිබඳ විවිධ තොරතුරු අප අසා තිබුණි. මේ කාලයේදී මොරටුව සරසවියට ගිය මා මිත්‍ර  ප්‍රසන්න මීගම ඔහුට මුහුණ දීමට තිබූ අප්‍රසන්න නවද වධයන් ගැන මා සමග කීවේය​.   එසේම මැණික් මහවත්ත (කැලණිය විශ්ව විද්‍යාලය​) ඇයගේ අප්‍රසන්න නවක වධ  අත්දැකීම් කීවාය​. මේ හැර අප සමග මහජන පුස්තකාලයේ පාඩම් කල කොලඹ වෛද්‍ය පීඨයේ බාලසූරිය තිබෙන්නාවූ නවක වධ ක්‍රම පිලිබඳ  කීවේය​.  ඒ අතර පෑන් ගැසීම නම් නවක වධයට බිය වීම නිසා රාමනාදන් ශාලාවේ උඩු මහලින් බිමට පැන ආබාධිත වූ රූපා රත්නසීලීගේ කතාව , නවක වධයේ නාමයෙන්  ඇනටමි ශාලාවේ මල මිනී අතර මිනියක් මෙන් වැතිර හිඳ සිසුවියක බිය කොට ඇයව මානසික ආබාධයකට ලක් කල සිදුවීම  , අළුත් සිසුන්ව  බලහත්කාරයෙන් නිරුවත් කරවීම වැනි සිද්ධීන් නිසා නවකයන් සිටියේ දෙගිඩියාවෙනි. 

මොස්කව් නගරයට පැමිණි ශ්‍රී ලාංකික සිසු සිසුවියන් නාඳුන පරිසරයකට පැමිනි නිසා අවිනිශ්චිතතාව හිස දරාගෙන සිටියහ.  මෙහෙත් නවක වධය තිබෙනවාද කියා සමහරු එකිනෙකාගෙන් ඇසූහ​. මොස්කව්හිදී එක් ලාංකික ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුවෙක් සෝවියට් විශ්ව විද්‍යාල වල නවක වධය නොමැති බව පවසා අපව අස්වැසුවේය​. ඉන්ද නොනැවතුනු ඔහු අපව මොස්කව් සිට යූක්‍රයීනය බලා යන රාත්‍රී දුම්රිය  එන තෙක් කීව්ස්කි දුම්රිය  ස්ථානයේ අප රැඳී සමග සිටියේය​.  නවකයන් සමග සෝවියට් උසස් අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුවේ භාෂා පරිවර්තක තරුණියක්ද සිටියද මෙම ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුවා අප සමග සිටීම සිතට සහනයක් විය​. ඔහු තමන් ගේ වියදමින් අපට ඇපල් යුෂ බෝතල්ද මිලට ගෙන දුන්නේය​. රාත්‍රී දුම්රිය පැමිනි විට ඔහු අපට සුභ පැතීය​. අප වහ වහා දුම්රියට ගොඩ වූයෙමු. භාෂා පරිවර්තක තරුණිය එක් සිසුවෙකුට රූබල් තුන බැගින් දුන්නේ දුම්රියේ අතරමග වියදමටය​. එකල රූබල් තුනක් යනු විශාල මුදලකි. පාන් ගෙඩියක් කොපෙක් 25 ක් වූ අතර කිරි පයින්ට් එකක් කොපෙක් 22 විය​. ( රූබලයට කොපෙක් 100 කි)

මුළු රාත්‍රියේම  දුම්රිය  මහා වේගයකින් නොනවත්වාම ධාවනය විය​. අගෝස්තු මාසය වූවද සෝවියට් දේශයට අළුතින් පය තැබූ අපට තරමක් ශීත දැනුනි. ඒ නිසා බ්ලැන්කට් පොරවාගෙන අප නිදන මැදිරි වල ගුලි වී සිටියමු. 

අප අවධි වූයේ උදෑසන අටට පමණය​. නවකයන් වූ අප සිසු සිසුවියන් හත් දෙනා දුම්රියේ රෙස්තොරාන් මැදිරියට ගොස් උදෑසන ආහාරය ඇණවුම් කලෙමු. තැම්බූ බිත්තර දෙකක් , සොසේජස් , අර්තාපල් ඉස්ටුවක් සහ තේ කෝප්පයක් වේටර මවෙත ගෙනාවේය​. ඒ සඳහා මට වියදම් වූයේ රූබල් එකක් සහ කොපෙක් විස්සක් පමණි. අප අතර ද්‍රවිඩ සහ මුස්ලිම් සිසුන් ද සිටි නිසා සැම දෙනාටම සාධාරණය සඳහා අප ඉංග්‍රීසි බසින් කතා කලෙමු. යාපනයේ සිට පැමිනි වෝල්ටර් සහ සුන්දරී අරුලම්පලම් සිංහල වචනයක් වත් දැන සිටියේ නැත​. 

දහවල් වන විට දුම්රිය  විනිට්සා නගරයට සේන්දු වන බව දුම්රිය  නියාමක අපට කීවේ හස්ථ මුද්‍රාවෙනි. විනිට්සා නගරය පිහිටා තිබෙන්නේ කීව් නගරයට කිලෝ මීටර් 260 ක දුරිනි. මෙම නගරය 14 සියවසේ සිට පැවතෙන්නකි. මෙම නගරය ගැන වානේ පන්නරය ලැබුනු හැටි පොතේද සඳහන් වේ. එසේම දෙවන ලෝක යුද සමයේ හිට්ලර් නැගෙනහිර යුරෝපය පාලනය කිරීම සඳහා මූලස්ථානය ස්ථාපිත කලේද මෙම විනිට්සා නගරයේද​. මෙම නගරයට හිට්ලර් මෙන්ම ගෝරිංද පැමින තිබේ. ට්‍රෑම් කාර් , ට්‍රොලි බස් යනාදියෙන් සමන්විත වූ ඉතා කාර්‍යක්‍ෂම  ප්‍රවාහන සේවයක් තිබූ විනිට්සා නගරයේ සෝවියට් යුද ගුවන් යානා නවතා තිබූ විශාල ගුවන් හමුදා මර්මස්ථානයක්ද විය​. 

අපගේ කෝච්චිය   විනිට්සා  දුම්රිය  පළට සේන්දු විය​. අප අපගේ ගමන් මළු , බෑග් බා ගත්තෙමු. මෙම  දුම්රිය පළ කොලඹ කොටුව දුම්‍ රිය පළට වඩා විශාලය​. රේල් පාරවල් විශාල ගනනකි. කෝච්චිද යන්න්නේ ඉතා වේගයෙනි. අප පසු කල එක් බඩු කෝච්චියක පෙට්ටි හැට ගනනක් තිබුනු බව මතකය​. 

අප දුම්රිය  වේදිකාවේ සිටින විට සිය ගනනක් වූ සුදු පැහැති මුහුණු අතරින් දුඹුරු පැහැති ලාංකික මුහුණක් දැක අප සැනසුම් සුසුම් හෙළුවෙමු. ඔහු අප වෙත පැමින සිනාසුනේය​. ඔහුගේ නම සමන් සූරියආරච්චිය​. හෙතෙම විනිට්සා වෛද්‍ය පීඨයේ තෙවන වසරේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුවෙකි. ඔහු අප කැටුව දුම්රිය  පළ අද්දර වූ ට්‍රෑම් කාර් නැවතුම වෙත ගියේය​. ට්‍රෑම් කාර් එක සඳහා ඔහුගේ අතින්ම මුදල් ගෙවා අපට ටිකට් ගත් සමන් අයියා අපගේ ගමන් මළු ට්‍රෑම් කාර් එකට ගැනීමටද උපකාර විය​. 

මෙම ට්‍රෑම් කාර් එක කෝච්චි පෙට්ටියක් තරම් විශාලය​. එහි වැගන් දෙකක් විය​. එක්දහස් නවසිය හතලිස් පනස් ගනන් වන තෙක් කොලඹ ට්‍රෑම් කාර් තිබුනද ආචාර්‍ය එන් එම් පෙරේරා විසින් මෙම පරිසර හිතකාමී ට්‍රෑම් කාර් සේවය අත් හිටවා තිබුණි. මේ නිසා ට්‍රෑම් කාර් ගමන නවකයන්ට අළුත් අත් දැකීමක් විය​. 

සමන් අයියා අපව විනිට්සා වෛද්‍ය පීඨයේ අංක හතර නේවාසිකාගාරයට ගෙන ගියේය​. මෙය මහල් නවයකින් යුතු විශාල ශිෂ්‍ය නේවාසිකාගාරයකි. එහි ලෝකයේ බොහෝ රටවල සිසු සිසුවියන් වූහ​. ඊශ්‍රායෙලය සහ දකුණු අප්‍රිකාව හැරුණු විට ලෝකයේ සෑම රටක්ම නියෝජනය කරමින් සිසු සිසුවියන් මෙම නේවාසිකාගාරයේ සිටියා කිව හොත් නිවැරදිය​. අපගේ නවකයන් ගෙන් සමහරක් අප්‍රිකානු සිසුන් දුටුවේ ජීවිතයේ ප්‍රථම වතාවටය​. ඒ නිසා නවක සිසුවියන් තිගැස්මකට ලක් වූ බව ඔවුන් පසුව ප්‍රකාශ කළහ​.

සමන් අයියා අපව ලිෆ්ට් යන්ත්‍රයට ගොඩ කරවාගෙන හතරවන තට්ටුවට ගෙන ගියේය​. එම තට්ටුවේ කාමරයක සිටි නාමල් අපව සාදරයෙන් පිලි ගත්තාය​. ඇය පළමු  වසරේ සිසුවියක් බව කීවාය​. නාමල් කවියෙකු වූ ජයවඩු විතාණගේ දියණිය බව අප පසුව දැනගත්තෙමු. පසු කාලයක මම ජයවඩු විතාණ විසින් ලියන ලද කවි පොතක් කියවූයෙමි. එහි නම කිණිහිරයේ පිපුණු මල් විය යුතුය​. 

නාමල් තවත් සිසුවියන් දෙදෙනෙකුගේ සහායෙන් අපට දිවා ආහාරය පිලියෙල කලාය​. බත්, හරක් මස් කරියක් (හරක් මස් නොකන්නන්ට කුකුල් මස්) , පරිප්පු හොද්දක් සහ තක්කාලි , මාළු මිරිස් සිහින්ව කපා මෙයොනෙයිස් යෙදූ සලාදයක්ද ඔවුන් නවකයන් වෙනුවෙන් පිලියෙල කළහ​. දිවා ආහාරය රසවත් විය​. දිවා ආහාරයෙන් පසුව ඔවුන් රුසියානුවන් මෙන් තේ කෝප්පයක් බොති. අපද ඒ නිසා ඔවුන් අනුව යමින් තේ කෝප්පය බැගින් බීවෙමු. 

ඉන් පසුව සමන් අයියා අපව නවකයන් ගේ නේවාසිකාගාරය වූ මහල් හතරකින් යුතු ගොඩනැගිල වෙත ගෙන ගියේය​. අතරමගදී අප විනිට්සා වෛද්‍ය පීඨය දුටුවෙමු. එය ග්‍රීක ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය අනුව යමින් තනා තිබුණු විශාල ගොඩනැගිලි සංකීර්ණයකි. දෙවන ලෝක යුද සමයේදී යූක්‍රයීන පෙරමුණට වෛද්‍ය සේවා ලබා දීමේදී විනිට්සා වෛද්‍ය පීඨය මහත් කාර්‍යභාරයක් කල බව අපට අසන්නට ලැබුනේය​. පසු කාලයක ඊලාම් යුද්දයේදීද මෙම වෛද්‍ය පීඨයේ ඉගෙන ගත් ශ්‍රී ලාංකික සිසු සිසුවියන් සෙබළුන්ට ප්‍රතිකාර කලෝය​. 

වෛද්‍ය පීඨය අසලදී සමන් අයියාගේ මිතුරන් වන කොලොම්බියානු සිසුන් දෙදෙනෙකු අපට හමුවූ අතර ඔවුන් කැඩුනු ඉංග්‍රීසියෙන් අප සමග කතා කොට වෙල්කම් ටු විනිට්සා කියා කීවෝය​. වෛද්‍ය පීඨය අසල උද්‍යානයේ ඉවාන් පව්ලෝව් ගේ සහ වෛද්‍ය  නිකොලායි පිරගෝව් ගේ විශාල ප්‍රතිමා දක්නට තිබුණි. 1810 මොස්කව් හි උපත ලැබූ නිකොලායි පිරගෝව් රුසියාවේ ප්‍රකට ශල්‍ය වෛද්‍යවරයෙකු  විය​. ඔහු ක්‍රිමියානු යුද්දයේදී සංග්‍රාමික ශල්‍ය වෛද්‍යවරයෙකු ලෙස අමිල සේවයක් කලේය​. ඒ කාලයේ යුරෝපයේ සිට රෝගීන් ඔහු වෙත ආවෝය​. අවසාන කාලයේ ඔහු ජීවත් වූයේ විනිට්සා නගරයේ විශාල මන්දිරයකය​. අද එය කෞතුකාගාරයකි.  ඔහුගේ මරණින් පසු ඔහුගේ දේහය බෙහෙත් ගල්වා  මෙම කෞතුකාගාරයේ තැන්පත් කොට තිබේ. විනිට්සා වෛද්‍ය පීඨය නම් කොට ඇත්තේ ඔහුගේ නාමයෙනි. 

නවක සිසුන් ගේ නේවාසිකාගාරය වූ හොස්ටල් නම්බර් වන් පැරණි එහෙත් ශක්තිමත් ගොඩනැගිල්ලකි. එහි Commandant හෙවත් කොමෙන්දාන්ත් සිහින් උස පුද්ගලයෙකි. සමන් අයියා ඔහුට රුසියන් බසින් කතා කොට අළුතින් පැමිනි නවකයන් සඳහා කාමර ඉල්ලා සිටියේය​. අප සියළු දෙනාටම තෙවන මහලේ කාමර ලැබුණි. මගේ කාමරයේ අංකය 322 විය එය රුසියන් බසින් ත්‍රිස්ත ද්වත්සත් ද්වා බව සමන් අයියා කීවේය​. මම කාමර අංක ත්‍රිස්ත ද්වත්සත් ද්වා කියා කොමෙන්දාන්ත් ගෙන් මගේ කාමරයට අවශ්‍ය භාණ්ඩ ගබඩා කාමරයෙන් ලබා ගත්තෙමි. ඉන්පසු කොමෙන්දාන්ත් අපගේ ඇඳන් වලට අවශ්‍ය රෙදි , බෙඩ් ෂීට් , බ්ලැන්කට්ද​ දුන්නේය​. අප ඇඳන් අස් කොට බඩු බාහිරාදිය එකලස් කොට තබා නෑම සඳහා ගියෙමු. දුම්රියෙන් දීර්ඝ ගමනක යෙදී සිටි අපට නෑම ගතට සිසිලක් ගෙන ගෙන දුන් බව කිව යුතුද ? 

සවස් වරුව එලැඹී තිබූ නිසා තේ පානය සඳහා ශ්‍රී ලාංකික සිසුවෙකු වූ මන්සූර් තේ බීමට ඔහුගේ කාමරයට එන ලෙස ආරාධනා කලේය. අංක හතර දරන නේවාසිකාගාරයේ අට වන මහලේ සිටි මන්සූර් ගේ කාමරය ඉතා අලංකාරය​. එය කාපට් කොට තිබූ අතර ඔහුගේ කාමරයේ නවීන පන්නයේ විශාල ජපන් සෙටප් එකක් විය​. මන්සූර් තමන් ගේ මාසයක් වූ ග්‍රීෂ්ම නිවාඩුව ගත කොට තිබුනේ එංගලන්තයේය​. ඒ නිසා එංගලන්තයෙන් ගෙන එන ලද චොක්ලට් බිස්කට් ඔහු අපට පිරිනැමුවේය​. මන්සූර් එවකට සිටි විදේශ අමාත්‍ය ඒ සී එස් හමීඩ් මහතාගේ ලඟම ඤාතියෙකු බව සමන් අයියා පසුව අපට කීවේය​. 

අප අතර සිටි ගැහැණු ළමයි දෙදෙනාට ඉවීම සඳහා භාජන ගත යුතු බව කීවෙන් මන්සූර් අපව උනිවෙර්මග් හෙවත් සුපිරි වෙළඳ සැලට ගෙන ගියේය​. නේවාසිකාගාරයේ සෑම මහලකම ලිප් අටකින් පමණ යුතු කුස්සියක් තිබේ. සිසුන් කෑම උයන්නේ මේ ලිප් වලය​. සෝවියට් සුපිරි වෙළඳ මහල් පහකින් යුතු විශාල ගොඩනැගිල්ලකි. එහි තිබුනේ සෝවියට් දේශයේ , පෝලන්තයේ , නැගෙනහිර ජර්මනියේ , යූගොස්ලෝවියාවේ නිෂ්පාදනය කරන ලද භාන්ඩ විය​. මම මෙම සුපිරි වෙළඳ සැලෙන් ප්ලග් පොයින්ට් එකක් මිලදී  ගත්තෙමි. 

අදාල භාණ්ඩ මිලදී ගත් පසු මන්සූර් අපව සුපිරි වෙළඳ සැළ අසල තිබූ පාර්ක් එකට ගෙන ගියේය​. මෙම පාර්ක් එක මොස්කව් වල මෙන් ගෝර්කි පාක් කියා නම් කොට තිබූ අතර එහි මධ්‍යයේ මැක්සිම් ගෝර්කිගේ පිලිරුවක් විය​. මෙම උද්‍යානයේ රුසියානු ක්ලැසිකල් සංගීතය වාදනය කරන  ගාන්ධර්වයන් වූ අතර ඔවුන් චයිකොව්ස්කිගේ ස්වෝන් ලේක් වාදනය කලෝය​. උද්‍යානයේ තිබූ අයිස්ක්‍රීම් සැලකින් මන්සූර් අපට අයිස්ක්‍රීම් අරගෙන දුන්නේය​. එම අයිස්ක්‍රීම් ලංකාවේ පාන් කාලක තරම් විශාලත්වයෙන් යුක්ත වූ අතර  කිරි රසයෙන් අනූන විය​. අප අයිස්ක්‍රීම් කමින්  සාවුන් ගේ මෙන් අලංකාර දෙනෙත් තිබෙන රුවැති යූක්‍රයීන සහ රුසියානු තරුණියන් දෙස බලන දුටු මන්සූර් අපට විහිළු කලේය​. රුසියානු තරුණියන්ට වඩා යූක්‍රයීන තරුණියන් රුවැති බව ඔහු කීවේය​. 

අප ඉර බැස යන තෙක් උද්‍යානයේ ඇවිද ඉන් පසුව නේවාසිකාගාරයට ආවෙමු. මන්සූර් අපට අළුත් අත්දැකීමක් දෙනු වස් අපව ට්‍රොලි බසයක නංවා ගෙන යලි නේවාසිකාගාරයට ගෙන ආවේය​. ට්‍රොලි බස් ලංකාවේ තිබූ බවක් මම අසා නැත​. අප ශිෂ්‍ය නේවාසිකාගාරයට එන විට අප එන තෙක් සමන් අයියා පහත මාලයේ රැඳී සිටියේය​. ඔහු පැමිණ සිටියේ රාත්‍රී ආහාරය සඳහා අපව ඔහුගේ කාමරයට ගෙන යාමටය​. රාත්‍රී ආහාරයෙන් පසු අප නවකයන් ගේ නේවාසිකාගාරයට ගියෙමු. එය විනිට්සා නගරයේ අපගේ ප්‍රථම රාත්‍රිය විය​. 

පසුදින උදෑසන අපට වෛද්‍ය පීඨයට එන ලෙස දන්වන ලදි. එහිදී සෑම නවක සිසුවෙකුටම මාසික වියදම සඳහා රූබල් අසූව බැගින් දෙන ලදි. එසේම අපට හැඳුනුම්පත්ද නිකුත් කරන ලදි. මෙම හැඳුනුම්පත ස්තුදෙන්චෙස්කි බිලියත් කියා හඳුන්වන ලදි. හැඳුනුම්පත් කාර්‍යාලය අසලදී මම ඊබ්‍රාහීම්  (ජෝර්දානය ) , තස්ෆාය මබ්‍රාතු (ඉතියෝපියාව ) , ජෝසෆ් අයිවාරු (ඝනා) , ගැස්පා (ඉක්වදෝරය​) අමීරා (සුඩානය​) , ආර්.පී සිං (ඉන්දියාව ) , සයීද් මුෂ්තබා (ඉරානය​) , සාමෙක් සහීද් (ඊජීප්තුව​) ,රශීදා  (මොරොක්කෝව​) සර්ලාෂ්ද් (ඇෆ්ගනිස්ථානය ) , මොහොමඩ් කාබා (ගිනියාව ) මේරි (ටැන්සේනියාව ) , ජස්ටීනා (නයිජීරියාව​) , මරියා (ඇන්ගෝලාව​) , ෆ්‍රෑන්ක්ලීන් (මොසැම්බික්) රසු අමීරා (මැඩගස්කරය​) , මොරාද් (ටියුනීසියාව​) , හාලීද් ෂව්කත් (බංලාදේශය ) යන සිසු සිසුවියන් හඳුනා ගත්තෙමි.  ඒ අතරවාරයේ ලබන සඳුදා අපගේ භාෂා අධ්‍යනයන් ඇරඹෙන බවත් අපගේ රුසියානු ගුරුවරිය තත්‍යානා ඉවානොව්නා බවත් වෛද්‍ය පීඨයේ භාෂා පරිවර්තිකාව රේඩියෝ මොස්කව් ඉංග්‍රීසියෙන් අප අමතා කීවාය​. එසේම ප්‍රංස බස කතා කල මොරොක්කෝ , චෑඩ, මාලි , ගිනියා , සිසුන් සඳහා ඇය එය ප්‍රංස බසින් ද කීවාය​. අරාබි බස කතා කල සිසුන් සඳහා සිරියානු ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුවෙක් එම පණිවිඩය අරාබි බසින් කීවේය​. ඉන්පසු මම අළුත් යාලුවන් සමග දිවා ආහාරය සඳහා සිසුන් ගේ අවන්හල වූ ස්තුදෙන්චෙස්කි ස්තලෝවයා වෙත ගියෙමි. එම අවන්හලේදී රුසියාවට ආවේනික වූ කැපූස්තා, පිල්මේනි , ස්මෙතානා , යන කෑම වර්ග අප කෑවෙමු. බීමට ඇපල් යුෂ හෝ දොඩම් යුෂ තිබුනේය​. 

සවස් වරුවේ නේවාසිකාගාරයේ සිටින විට ශ්‍රී ලාංකික නවක සිසු සිසුවියන් සඳහා වෙල්කම් උත්සවයක් ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුන් විසින් පවත්වන බවත් එය හතරවන නේවාසිකාගාරයේ වික්ටර් මෙන්ඩිස් ගේ කාමරයේ සූදානම් කොට තිබෙන බවත් සමන් අයියා කීවේය​. එක්  නවක සිසුවෙක් අපිට රැග් දෙයිද දන්නේ නෑ කියා මුමුනන්නට විය​. කිසිවක් නොකී සමන් අයියා සිනහවක් පා "කට්ටිය හත වෙනකොට ලෑස්තිවී ඉන්න " කියා යන්නට ගියේය​.  කෙල්ලන් දෙදෙනා සැක සහිත දෙනෙත් වලින් එකිනෙකා දෙස බැළුවෝය​. මම ඕනම දෙයක් උනාවේ  නවක වදය කියා ඇඟට අත තිබ්බොත් සීනියර්කම් නොබලන බවට ශපත කලෙමි. 

කෙසේ නමුත් අප නවකයන් හත් දෙනා හත වන විට සූදානම් වී සිටියෙමු.  එහෙත් සියළු දෙනා තුලම යම් චකිතයක් තිබූ බව පෙනෙන්නට තිබුණි. සවස හත වන විට සමන් අයියාත් තවත් ජේෂ්ඨ සිසුවෙකුත් අපගේ නේවාසිකාගාරයට ආවේ වෙල්කම් පාටියට අපව ගෙන යනු පිණිසය​. සාරි වලින් සැරසී සිටි කෙල්ලන් දෙදෙනාද බියෙන් සැකෙන් අප පසුපසින් ආහ​. 

වෙල්කම් පාටිය සූදානම් කොට තිබුනේ වික්ටර් මෙන්ඩිස් ජීවත් වූ හත් වන මහලේ විශාල කාමරයකය​. එහි මේසයක විවිධ වර්ගයේ කෑම බීම තිබුනේය​. " මුං අපිට කන්ඩ දීලා රැග් කරයිද දන්නේ නෑ ?  කියා එක් නවක සිසුවෙක් මගේ කනට කර කීවේය​. මම මඳ සිනාවක් පෑවෙමි. වික්ටර් මෙන්ඩිස් ගේ කාමරයේ තවත් ලාංකික සිසුවෙකු ජීවත් වන බවත් ඔහුගේ නම කීත් චැප්මන් බවත් කියවුනේය​. කීත් චැප්මන් ස්ටුවට් චැප්මන් ගේ සොහොයුරා බව මට වැටහුණි. ස්ටුවට් චැප්මන් මම ලංකාවේදී දැන සිටියෙමි. ඔහු ශ්‍රී ලංකා ගුවන් විදුලි සංස්ථාවේ ඉංග්‍රීසි අංශයේ නිවේදකයෙකු විය​. 

මුලින්ම අප පිලිගෙන සුළු කතාවක් කල ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුවෙකු වූ අසේල වික්‍රමසිංහ විනිට්සා වෛද්‍ය පීඨයේ සියළුම ශ්‍රී ලාංකික සිසුන් වෙනුවෙන් නවකයන් වූ අපව සාදරයෙන්  පිලි ගන්නා බව කීවේය​. අසේල වික්‍රමසිංහ අවසන් වසරේ සිසුවෙකු විය​. අනෙකුත් ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුන් වූ ධම්මික රත්නායක , කේතිසන් නක්කුණම් , අජන්ත , රුවන් විජයමුණි ,නදීරා , නිල්මිණි යනාදී සිසු සිසුවියන් රැසක් අපට සංග්‍රහ කළහ​. ඔවුන් ගේ මිත්‍රශීලී ලීලාව නිසා රැග පිලිබඳ වූ අනියත බිය පහ විය​.  

රාත්‍රී ආහාරයෙන් පසු සංගීත සාදය ආරම්භ විය​. ජ්‍යෙෂ්ඨ සහ නවක සිසු සිසුවියන් රුසියානු සහ ඉංග්‍රීසි සිංදු වලට නැටූහ​. ඉන් පසු  විනිට්සා පොලිටෙක්නික් ආයතනයේ සිසුවෙකු වූ සුමාල් පෙරේරා ගිටාරය වයමින් සිංදුවක් කීවේය​. නවකයන්ටද ගීත ගයන ලෙස ආරාධනා ආවේය​. එහෙත් බලහත්කාරයක් නොවීය​. වෝල්ටර් ජිම් රීව්ස්ගේ ගීතයක් කීවේය​. මම නීල් ඩයමන්ඩ් ගේ සෝං සං බ්ලූ ගීතය සෘතියෙන් පිට කීවෙමි. සුන්දරී අරුලම්පලම් ද්‍රවිඩ ගීතයක් කීවාය​. මෙලෙස ජ්‍යෙෂ්ඨ සහ නවක සිසු සිසුවියන් ගීත ගායනා කිරීමෙන් පසු රාත්‍රී එකට සාදය හමාර විය​. 

එය අපගේ අනුගත වීමේ අංගය විය​. කිසිවෙකු අපට පරුෂ වචනයක්, කුණුහරපයක් කීවේ හෝ බැන්නේ නැත​. බලහත්කාරයෙන් ව්‍යායාම කෙරෙව්වේ නැත​, බලහත්කාරයෙන් වැලි සහ කුණු මිශ්‍රිත බත් කැව්වීමට උත්සහ කලේ නැත , බකට් කලේ නැත , නිරුවත් කිරීමට උත්සහයක් කලේද නැත​. එය ඉතා මිත්‍රශීලී ශිෂ්ට සම්පන්න  අනුගත වීමේ අංගයක් වූයේය​. එය ජීවිත කාලය පුරා මතක තිබෙන අන්දමේ අත්දැකීමක් විය​. 

එදා අපව දුම්රිය පොලේදී පිළිගත් සමන් අයියා ජාතික රෝහලේ ස්නායු අංශයේ බොහෝ කාලයක් සේවය කලේය​. ඔහු  විශේෂඥ ස්නායු වෛද්‍ය ජේ.බී පීරිස් ගේ ගෝලයෙකු විය​. 2006 වසරේදී ජාතික රෝහලේදී වරක් ඔහුව මට හමු විය​. අසේල වික්‍රමසිංහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වෛද්‍යවරයෙකු ලෙස සේවය කරයි. ඔහුව මට හමුවී නැත​. කේතිසම් නක්කුණම් ඉමුනොලොජි හෙවත් ප්‍රතිශක්ති විද්‍යාව පිලිබඳ මහාචාර්‍යවරයෙකි. ඔහු ඕස්ට්‍රේලියාවේ විශ්ව විද්‍යාලයක සේවය කරයි. මන්සූර් නවසීලන්තයේ වෛද්‍යවරයෙකු ලෙස සේවය කරයි. ඔහු ගැන තොරතුරක් නැත​. වික්ටර් මෙන්ඩිස් කායික රෝග විශේෂඥයෙකු ලෙස එංගලන්තයේ සේවය කරයි.  දකුණු අප්‍රිකාවේ රෝහලක සේවය කරන ධම්මික රත්නායක ඒඩ්ස් රෝගය පිලිබඳ දැණුමැති වෛද්‍යවරයෙකි. විශේෂඥ ශල්‍ය වෛද්‍යවරයෙකු වූ කීත් චැප්මන් 2008 වසරේදී මට මාදම්පේ නියෝජ්‍ය පළාත් සෞඛ්‍ය සේවා කාර්‍යාලයේදී හමු විය​. 

වෛද්‍ය පීඨයේ ඉතා මිත්‍රශීලී ලෙස සුහදව උපකාර කරමින් අපව පිලිගත් මෙම ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසු සිසුවියන් වචනයකින් හෝ අපගේ පෞරුෂත්වය පහළට දැමීමට කටයුතු කලේ නැත​. නවක වධයෙන් තොරව සරසවි ජීවිතයක් ලබා දීම පිලිබඳව  අද දිනයේද මම ඔවුනට කෘතඥ වෙමි. 


වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග 

Wednesday, July 12, 2017

කොන්සස් , ඉර්සි පොසිෂන් සහ වියරයි

 



ලංකාවේ සේවය කල කාලය පුරා කොන්සස් යන වචනය මගේ සවනත වැටුනේය​. හෙදියෝ පමණක් නොව බොහෝ වෛද්‍යවරුද මේ කොන්සස් කතාව කීවෝය​. " ලෙඩා තාම කොන්සස් නෑ " කොන්සස් උනාම පෙතඩීන් එකක් දෙන්න යනාදී වශයෙන් මේ කොන්සස්   යන වචනය වාට්ටු පුරා රැව් දුන්නේය​. පසුව බැලීමේදී හෙලි වූයේ කොන්සස්  යනු ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ Conscious -කොන්‍ෂස් යන වචනයෙන් බිඳී ආ එකක් බවයි. මෙහි තේරුම සිහිය ඇති බව යන්නයි. 

මීට වසර කීපයකට උඩදී යූ ටියුබ් හරහා දොරමඞලාව වැටසටහනේ මහාචාර්‍ය නලීන් ද සිල්වා ගේ සහ මහාචාර්‍ය කාලෝ ෆොන්සේකාගේ වාදයක්  මම නැරඹුවෙමි. මෙම වාදයට සහභාගි වූ එක් විශේෂඥ වෛද්‍ය වරයෙකුද මෙම කොන්සස් කතාව කියනවා මට ඇසුනේය​. 

ලංකාවේ මිනිසුන් වචන සාදා ගැනීමේ දක්‍ෂයෝ වෙති. වරක් යුද හමුදා රෝහලේදී දුරකථනය  මගින්  ජාතික රෝහලේ  වෛද්‍යවරයෙකුට ඇමතුමක් අරගෙන දෙන ලෙස මම කීවෙමි. පැය භාගයක් ගතවූවද මට කෝල් එක ලැබුනේ නැත​. ඒ ගැන යලි විමසන විට දුරකථන පුවරුවේ සිටි සොල්දාදුවා මට කීවේ " සර් රිම් වෙනවා රිම් වෙනවා කවුරුත් ගන්නේ නෑ කියලාය​" මුලින්ම මේ රිම් වීම කුමක්ද කියා බැලූ විට පෙනී ගියේ රිම් වීම යනු ring වීම බවයි. 

යුද හමුදා සෙබලුන් අතර ඉර්සි පොසිෂන් නම් වචනයක් තිබේ. වරදවල් කර අසු වන සොල්දාදුවෝ ජේෂ්ඨ සොල්දාදුවන් විසින් ඉර්සි පොසිෂන් එකේ තබති. මේ ඉර්සි පොසිෂන් යන වචනය ශ්‍රීර්ෂ හෙවත් හිස යන වචනයෙන් බිඳී ආවකි. රෝහිත මුණසිංහ ගේ එළියකන්ද වද කඳවුර පොතේද මේ ඉර්සි පොසිෂන් එක ගැන සඳහන් වේ.  

අපගේ විදුහලේ ජීව විද්‍යා ලැබ් එකේ වැඩ කල දසනායක හෙවත් දසා ඉවරයි යන වචනය වෙනුවට කීවේ " වියරයි " කියාය​. කොල්ලෝ දසාට හෙනහුරාගේ මහ දසා කියා කීවෝය​. 

වරක් විච්චේදනය කිරීමට අපට ලැබුනේ සීමිත ගෙම්බෝ ප්‍රමාණයකි.  
ගෙම්බන් ලද සිසුන් උජාරුවෙන් තව ඩිසෙක්ටිං සෙට්ස් අතට ගෙන ගෙම්බෝ කපද්දී ගෙම්බන් නොලද සිසුන් දසා වෙත ගොස් තම විරෝධතාව ප්‍රකාශ කළහ​. 

" අනේ ගෙම්බෝ වියරයි නේ ඔච්චර තමයි ගෙනාවේ. ලබන සුමානේ තමයි ආයෙ ගේන්නේ " කියා දසා කීවේය​. 

දසාගේ මේ වියරයි කතාවට මමත් , සුමුදු හේවාවසමුත් , පුෂ්ප කුමාරත් විනාඩි ගනනක් සිනාසුනෙමු. 

සුමුදු හේවාවසම් පසු කාලයක රුහුණු වෛද්‍ය පීඨයට තේරුනේය​. පුෂ්ප කුමාර හමුදාවට බැඳුනු අතර ඕර්ඩිනන්ස් හෙවත් සේවා හා සැපුයුම් බලකායේ මේජර්වරයෙකු ලෙස සේවය කරමින් සිටියදී 2003 වසරේදී මට හමු විය​. එහෙත් හෙනහුරාගේ මහ දසා ගැන නම් තොරතුරක් නැත​. 


Tuesday, July 11, 2017

මනෝ විද්‍යා මහාචාර්‍ය දයා සෝමසුන්දරම් මහතා සමග :The Psychosocial Impact of PTSD in Sri Lanka


මනෝ විද්‍යා මහාචාර්‍ය දයා සෝමසුන්දරම් මහතා සමග මම පරියේෂණ ලිපි කිහිපයක්  ලියා තිබේ. ඒ අතර Essentials of Global Mental Health (Published by Cambridge University Press  Section 4 ( 23) Child soldiers by Professor Daya Somasundaram and Dr Ruwan M. Jayatunge ලිපිය නම් කල හැකිය​. මෙම පත්‍රිකාව අප ලියන්නේ පශ්චාත් ව්‍යසන ක්ලමථ අක්‍රමතාව (PTSD) ගැනය​.

(Daya Somasundaram is a senior Professor of Psychiatry at the Faculty of Medicine, University of Jaffna, and a consultant psychiatrist working in northern Sri Lanka for over two decades. He has also worked in Cambodia for two years in a community mental health programme with the Transcultural Psychosocial Organisation. Apart from teaching and training a variety of health staff and community-level workers, his research and publications have mainly concentrated on the psychological effects of disasters, both man-made wars and natural tsunami, and the treatment of such effects. He is a clinical associate professor at the University of Adelaide.)


The Psychosocial Impact of PTSD in Sri Lanka
Prof Daya Somasundaram, Dr Ruwan M Jayatunge

Posttraumatic stress disorder (PTSD) is a stress-related psychiatric disorder that is thought to emerge from complex interactions among traumatic events, multiple genetic factors (Zannas, Provençal & Binder, 2015) personality, past history and social support.   It is a major public health concern in both civilian and military populations, across race, age, gender, and socio-economic status (Soltis et al., 2014). PTSD develops after exposure to trauma such as physical or sexual assault, injury, combat-related trauma, natural or manmade disaster or death (Boccia et al., 2015). In addition Post-traumatic stress disorder can be acquired vicariously from witnessing traumatic events (Patki et al., 2015).

Posttraumatic stress disorder can affect quality of life, causing distress, impairing psychosocial and occupational functioning and overall well-being (Schnurr et al., 2009). PTSD can manifest itself in different clinical forms. The repetition syndrome can appear a long time after the traumatic event, following a paucisymptomatic latency period, which can last several years or even decades (Auxéméry, 2012). It has lifetime prevalence that is close to 10%. (Jorge, 2015).


PTSD and Sri Lankan Experience 

In the past few decades Sri Lankan society experienced man made and natural disasters that generated a large number of victims with PTSD. In the early days PTSD was a new diagnostic entity and some of the clinicians refused to believe that PTSD is emerging in Sri Lanka. Most of the victims were undiagnosed and untreated. In time there developed a collective trauma affecting society in mega proportions. These traumaticevents might have adverse intergenerational consequences.


1971 Uprising and Psychotrauma

The 1971 uprising that was led by the JVP or the People’s Liberation Front made an unsuccessful attempt to overthrow the Government by launching an island wide attack of the Police stations. The revolt was brutally crushed and over 12,000 youths were killed. (Figures estimated by Fred Halliday). Over 18, 000 were arrested and kept in various prisons and detention centers. The suspects were often tortured and some were kept in terrible conditions under the Jaffna Hammond Hill prison. A large number of suspects as well as civilians underwent traumatic conditions as a result of the 71 Insurrection. A considerable number of the ex rebels still experience intrusions, distrust, avoidance and emotional numbing even after 38 years of the 71 insurrection (Jayatunge, 2011).


1983 Communal Riots

In July 1983, anti Tamil riots broke out following   the ambush and killing of 13 Sri Lankan Army soldiers. Soon after this incident, the mob attacked the Tamil civilians killing and looting their property. The riots in 1983 created a massive collective trauma and many victims suffered posttraumatic stress. After the 1983 riots, a large number of traumatized youth joined various Tamil militant groups and fought against the Government Forces. Tens of thousands fled to Western Countries and to India. Thousands are still living with the posttraumatic memories of the 83 racial riots.


The Insurgency in 1988/89

The JVP launched its 2nd Insurgency during the time 1988/89 which cost the lives of over 60,000 people. The 88/89 terror period marked by killings of civilians as well as destruction of national assets. Unspeakable atrocities were committed against humanity during this terror period and the nation went through its darkest phase.  The Insurgency in 1988/89 created a bulky numbers of PTSD in the country. Some psychological studies indicate that a vast amount of victims as well as perpetrators of the 88/89 insurgency suffer from malignant PTSD.


Tsunami Disaster 2004

2004 December 26th Tsunami disaster was the immense natural disaster faced by Sri Lankans in its recent history. Over 30,000 people lost their lives and nearly 545,715 people became displaced. Tsunami 2004 created a deep psychological impact on the affected population.

PTSD is common after a major disaster (Kun et al., 2009).  As reported by Hollifield and team (2008) a   large minority of adults in one area of Sri Lanka reported significant psychiatric and somatic symptoms and impairment 20-21 months after the tsunami.

At 3 to 4 weeks after the December 2004 tsunami disaster Neuner and colleagues  (2006) assessed symptoms of posttraumatic stress disorder (PTSD) in 264 children who lived in severely affected coastal communities in Manadkadu (northern coast), Kosgoda (western coast), and Galle (southern coast) in Sri Lanka. The prevalence rate of tsunami-related posttraumatic stress disorder (PTSD) (ignoring the time criterion) ranged between 14% and 39%.


The Armed Conflict in Sri Lanka

Exposure to war zone stressors is common, yet only a minority of soldiers experience clinically meaningful disturbance in psychological function (Telch et al., 2015). Vasterling and colleagues   (2010) pointed out that Combat severity was more strongly associated with symptom increases among active duty soldiers with higher baseline PTSD symptoms.A considerable proportion of the more than 200,000 service members who participated in 30 long armed conflict in Sri Lanka were exposed to traumatic combat related events. Veterans who participated in the Eelam War have been found to be at increased risk for PTSD.

PTSD has been identified as one of the most commonly occurring mental illnesses in combatants (Abeyasinghe et al., 2012). A study done by Hanwella and team (2012) found a prevalence of PTSD in Sri Lanka in the Special Forces of 1.9% and among the regular forces of 2.9%. Fernanado and Jayatunge (2014) found 6.7% PTSD rate among the members of the Sri Lanka Army who were referred to the Psychiatric unit Military Hospital Colombo during 2002 to 2006.


Civilians Affected by the War

Unlike many earlier wars, which consisted mainly of soldiers meeting and dying in battlefields, civilians were also heavily affected by warfare (Kesternich et al, 2014) resulting in greater physical and mental tolls (Searing et al., 2013). Exposure to conflict, war and disaster situations impact on fundamental family and community dynamics resulting in changes at a collective level (Somasundaram, 2007).

Following the 30 year armed conflict in Sri Lanka civilians from the North and South suffered heavy loses. A large numbers experienced war related psycho traumatic reactions. An epidemiological survey done by Somasundaram and colleagues (2002) found 27% PTSD among the civilian population in Nothern Sri Lanka.  Southern part of Sri Lanka was mainly affected by the LTTE suicide bombings aiming civilian targets. These attacks created mass fear and uncertainty affecting the psychological health and well-being of the civilians.


War related Internal Displacements

Displacement, whether due to conflict, natural disasters or development, not only directly and negatively affects those who are displaced, but also can have far-reaching effects on the culture and society as a whole ( Jayathilaka & Amirthalingam, 2015).  The armed conflict in Sri Lanka uprooted a large number of families. An estimated 200,000 people fled overseas, while the large majority remained internally displaced on the island (Profiles on Internal Displacement.: Sri Lanka, 2005). According to Hussain and team (2011) among residents of Jaffna District in Sri Lanka, prevalence of symptoms of war-related mental health conditions was substantial and significantly associated with displacement status and underlying trauma exposure.


Children Affected by the Armed Conflict

Children worldwide have recently been exposed, more than ever, to the escalating brutality of war, political violence, ethnic strife, and large-scale terrorism (Klingman, 2007). War-related loss during middle childhood and adolescence presents significant risk for adverse mental health and dysfunction in young adulthood in addition to exposure to other war-related traumatic events (Morina, von Lersner & Prigerson 2011). Children and adolescents exposed to traumatic experience in a disaster can suffer from high levels of post-traumatic stress (Yule et al., 2000).

Over the past three decades a large number of Sri Lankan children exposed to cumulative traumatic events associated with war. War related violence, displacement negatively contributed to children’s psychological health.

Militant use of children in Sri Lanka became an acute problem with the Eelam War. The LTTE (Liberation Tigers of Tamil Eelam) have long used the practice of child soldiers against the well-equipped and financially robust Sri Lankan Army (Cohn &Goodwin-Gill, 1994). A significant number of child solders got killed in the war. Those who survived suffer deep physical and psychological traumas. These traumas affect their social and cognitive development.   Despite re-education, rehabilitation and social integration processes, a large number of Sri Lankan child solders continue to suffer from the adverse effects of war.


War Widows

The women who were left widows as a result of the Sri Lankan conflict are facing radically altered circumstances. There are estimated tens of thousands of War widows in Sri Lanka. With the death of their husbands; these women have become a psychologically and socially vulnerable group. Most of the women who underwent severe emotional pain still have not completely recovered. Many have become the victims of pathological grief. They are unable to work through their grief despite the passage of time. With the widowhood, they experience identity change, role adjustment and change in social status.

Widowhood is a stressful event for women, often coinciding with health, financial, and relationship losses (Miller   Smerglia &, Bouchet, 2004). War-related widowhood combined with lone motherhood constitutes a significant factor for elevated psychopathology (Morina & Emmelkamp 2012). In 2005, 86 Sri Lankan war widows were clinically interviewed based on Beck’s depression scale and depression was diagnosed in 23. Ten war widows said that they had contemplated suicide after they lost their husbands (Jayatunge, 2014).


Culture and PTSD

The relationship between trauma and culture is an important one because traumatic experiences are part of the life cycle, universal in manifestation and occurrence, and typically demand a response from culture in terms of healing, treatment, interventions, counseling, and medical care (Wilson, 2007). There are cultural differences in reaction to trauma.  Cultures influence the shape of PTSD over time (Jones et al., 2013).

The culture and history of Sri Lanka reveal that PTSD types of illnesses were common in the ancient days, and the recognition of this malady was not unique to the West.  Ancient and modern narratives tell of the posttraumatic symptomatology of the trauma victims (Jayatunge, 2012). Sri Lankan culture is enriched by the values of Buddhism, Hinduism, Islam and Christianity. Strong cultural ideals work as bufferes against psychotrauma. De Zoysa and Wickrama (2011) reported that unique religious and cultural coping strategies helped a group of Sri Lankan wounded veterans to improve their perceived mental health.


PTSD and Post War Sri Lanka

Post-war societies are marked by the effects of massive, large group traumatization (Delić et al., 2014). Direct experience of violence and poverty increase the risk of PTSD (Muldoon & Downes,    2007).

According to the World Health Organization (WHO) at least 10% of individuals who experience traumatic events will suffer from mental health conditions (Siriwardhana et al., 2013). The combination of the tsunami and civil war has taken a tremendous toll on the economic status of the country and has damaged the psychological health of the citizens (Sritharan & Sritharan, 2014).  In Sri Lanka PTSD prevalence estimates varying from 2.8 to 40% (Hollifield et al, 2008; Siriwardhana et al., 2013).

Exposure to prolonged violence, natural disasters and displacements have created robust post traumatic reactions among the victims. These Post-traumatic responses impact the psycho social well-being of the population. As reported by Knipe and colleagues (2014) the epidemiology of suicide in Sri Lanka has changed noticeably in the last 30 years and it had one of the highest rates in the world. The survivors experience numerous mental health problems. Therefore, major psychosocial interventions are required to restore the damages caused by the war and natural disasters.

Promotion of human rights and justice are the key way to reinstate the social equilibrium. The victims of trauma need appropriate treatment psychosocial support and culturally sensitive rehabilitation. Apart from these measures infrastructure reconstruction and reconciliation should be focused in the post war Sri Lankan society.


Treatment Measures

In the modern day Sri Lanka, the psychological victims of   trauma are treated with Allopathic medicine, traditional Ayurvedic medicine, Psychotherapy and Spiritual therapies. Psychiatrists treat the war trauma victims with depression and PTSD and other anxiety related disorders with SSRIs (Selective serotonin re-uptake inhibitors) and sometimes combine antipsychotics when there are signs of severe disturbed behavior with psychotic manifestations. Ayurvedic specialists use various types of traditional remedies to ease the anxiety. Psychologists and Psychotherapists often use Person-centered (Rogerian) therapy, EMDR, and Cognitive behavior therapy.  According to Jayatunge (2014) EMDR has been successfully used to treat Tsunami victims and combatants who were affected by war trauma.


Psychosocial Rehabilitation

Rehabilitation is an ecological approach that aims at the long term recovery and maximum self-sufficiency. In 1996 the World Health Organization came out with a consensus statement on psychosocial rehabilitation. The WHO defined psychosocial rehabilitation as a process that facilitates for individuals who are impaired, disabled or handicapped by a mental disorder to reach an optimal level of independent functioning in the community. Many physically and psychologically traumatized individuals need psychosocial rehabilitation to recover. Warren (2002) of the view that addressing the broader emotional, social and economic needs of survivors is a critical aspect of the rehabilitation process. Support survivors in becoming reintegrated into all aspects of community life, including education, employment, recreation, and social and political activities.


Conclusion

Sri Lanka is challenged by the adverse effects of two youth uprisings, 30 year internal armed conflict and a great natural disaster in 2004. During the past four decades a large number of people were exposed to traumatic events. A generation of people suffered from psychological aftermath of man made and natural disasters. Significant number of individuals are living with emotional scars.

Various trauma related ailments such as PTSD, Adjustment Disorders, Depression, Somatization etc have found among the victims. Some of the psycho trauma reactions are still undiagnosed and victims do not receive adequate treatments. However these psycho traumas affect the psycho social well-being of the victims, their families and to the society. Effective treatment and psycho social rehabilitation measures should be implemented to help the individuals affected by psycho trauma and prevent future violence. These treatment measures should reflect the concepts of recovery with the ability to live a full and meaningful life.


References 

Abeyasinghe, N.L., de Zoysa, P, Bandara, K.M., Bartholameuz, N.A., Bandara, J.M.(2012).The prevalence of symptoms of Post-Traumatic Stress Disorder among soldiers with amputation of a limb or spinal injury: a report from a rehabilitation centre in Sri Lanka.  Psychol Health Med. 2012;17(3):376-81.

Auxéméry, Y. (2012).Posttraumatic stress disorder (PTSD) as a consequence of the interaction between an individual genetic susceptibility, a traumatogenic event and a social context.Encephale. ;38(5):373-80.

Boccia, M., D’Amico, S., Bianchini, F., Marano, A., Giannini, A.M., Piccardi, L.(2015). Different neural modifications underpin PTSD after different traumatic events: an fMRI meta-analytic study. Brain Imaging Behav.

Cohn, I., Goodwin-Gill, G.S.(1994).Child Soldiers: The Role of Children in Armed Conflict.Clarendon Press.

Debeer, B.B., Kimbrel, N.A., Meyer, E., Gulliver, S.B., Morissette, S.B.(2014).Combined PTSD and depressive symptoms interact with post-deployment social support to predict suicidal ideation in Operation Enduring Freedom and Operation Iraqi Freedom veterans.Psychiatry Res.  30;216(3):357-62.

Delić, A. , Hasanović, M. , Avdibegović, E., Dimitrijević, A. , Hancheva, C. , Scher, C , Stefanović-Stanojević, T. , Streeck-Fischer, A, Hamburger A.(2014).Academic model of trauma healing in post-war societies. Acta Med Acad.; 43(1):76-80.

de Silva, V.A., Jayasekera, N.E., Hanwella, R. (2012).Smoking among troops deployed in combat areas and its association with combat exposure among navy personnel in Sri Lanka. Subst Abuse Treat Prev Policy.  9;7:27.

De Zoysa, P., Wickrama, T. (2011). Cultural and religious coping and mental health of disabled veterans in Sri Lanka.Journal of Military and Veterans Health, 19(3), 4-12.

Hollifield, M., Hewage, C., Gunawardena, C.N., Kodituwakku, P., Bopagoda, K., Weerarathnege, K. (2008).Symptoms and coping in Sri Lanka 20-21 months after the 2004 tsunami. Br J Psychiatry 192: 39–44.

Hanwella R., De Silva V. (2012).Mental health of Special Forces personnel deployed in battle. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 47: 1343–51.

Husain, F., Anderson, M., Lopes Cardozo, B., Becknell, K., Blanton, C., Araki D., Vithana, E.K. (2011).Prevalence of war-related mental health conditions and association with displacement status in postwar Jaffna District, Sri Lanka. JAMA. 3;306(5):522-31.

Jayathilaka, D., Amirthalingam, G. (2015). The Impact of Displacement on Dowries in Sri Lanka.Brookings LSE Project on Internal Displacement.

Jayatunge, R. M. (2012). Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) – A malady shared by east and west. US Army FSMO Office. Retrieved from


Jayatunge, R.M. (2014).Shell Shock to Palali Syndrome- PTSD Sri Lankan Experience. Sarasavi Publishers. Sri Lanka.

Jones, E., Vermaas, R.H., McCartney, H., Beech, C., Palmer, I., Hyams, K., et al. (2003).Flashbacks and post-traumatic stress disorder: the genesis of a 20th-century diagnosis Br J Psychiatry.; 182: 158–63.

Jorge, R.E.(2015).Posttraumatic stress disorder.Behavioral Neurology and Neuropsychiatry. doi: 10.1212/01.CON.0000466667.20403.b1.

Kesternich, I., B. Siáinger, J. P. Smith, and J. K. Winter (2014). “The E§ects of World War II on Economic and Health Outcomes across Europe”, Review of Economics and Statistics, Vol. 96, 103-118.

Klingman, A. (2007).Children and War Trauma. Child Psychology in Practice. 2. Research Advances and Implications for Clinical Applications.

Knipe, D.W. , Metcalfe, C., Fernando, R., Pearson, M., Konradsen, F., Eddleston, M., Gunnell, D. (2014). Suicide in Sri Lanka 1975-2012: age, period and cohort analysis of police and hospital data. BMC Public Health.  13; 14:839

Kun P., Han, S., Chen, X., Yao, L.(2009).Prevalence and risk factors for posttraumatic stress disorder: a cross-sectional study among survivors of the Wenchuan 2008 earthquake in China.Depress Anxiety.;26(12):1134-40.

Morina, N., von Lersner, U., Prigerson, H.G.(2011).War and bereavement: consequences for mental and physical distress. PLoS One.  ;6(7):e22140.

Morina, N., Emmelkamp, P.M.(2012).Mental health outcomes of widowed and married mothers after war.Br J Psychiatry. ;200(2):158-9.

Miller, N.B., Smerglia, V.L, Bouchet N.(2004).Women’s adjustment to widowhood: does social support matter?J Women Aging.;16(3-4):149-67.

Muldoon ,O.T., Downes, C. (2007). Social identification and post-traumatic stress symptoms in post-conflict Northern Ireland.Br J Psychiatry.  ;191:146-9.

Neuner, F.1., Schauer, E., Catani, C., Ruf, M., Elbert, T.(2006).Post-tsunami stress: a study of posttraumatic stress disorder in children living in three severely affected regions in Sri Lanka.J Trauma Stress. ;19(3):339-47.

Patki, G., Salvi, A., Liu, H., Salim, S. (2015).Witnessing traumatic events and post-traumatic stress disorder: Insights from an animal model.Neurosci Lett.  . pii: S0304-3940(15)00427-9.

Profiles on Internal Displacement. Sri Lanka. Compilation of the information available in the Global IDP Database of the Norwegian Refugee Council. (2005).

Schnurr, P.P., Lunney, C.A., Bovin, M.J., Marx, B.P.(2009).Posttraumatic stress disorder and quality of life: extension of findings to veterans of the wars in Iraq and Afghanistan. Clin Psychol Rev.  ; 29(8):727-35.

Searing, E.A,. Rios-Avila, F, Lecy, J.D.(2013).The impact of psychological trauma on wages in post-conflict Bosnia and Herzegovina.Soc Sci Med.  ;96:165-73.

Siriwardhana, C., Adikari, A., Bortel, T.V., McCrone, P., Sumathipala, A. (2013). An intervention to improve mental health care for conflict-affected forced migrants in low-resource primary care settings: a WHO MhGAP-based pilot study in Sri Lanka (COM-GAP study). Trials, 14:423.

Siriwardhana, C., Adikari ,A, Pannala G, Siribaddana S, Abas M, Sumathipala A, et al. (2013). Prolonged Internal displacement and common mental disorders in Sri Lanka: the COMRAID study. PLoS One.; 22: 8.

Sritharan, J., Sritharan, A. (2014). Post-Conflict Sri Lanka: The Lack of Mental Health Research and Resources among Affected Populations.International Journal of Humanities and Social Science Vol. 4 No. 3.

Soltis, K., Acierno, R., Gros, D.F., Yoder, M., Tuerk, P.W. (2014).Post-traumatic stress disorder: ethical and legal relevance to the criminal justice system.J Law Med Ethics. ; 42(2):147-54.

Somasundaram, D., Jamunanatha, C.S. (2002).Psychosocial consequences of war: northern Sri Lankan experience. In: De Jong JTVM, editor.  Trauma, war and violence: public mental health in socio-cultural context. New York: Plenum;   pp. 205–258.

Somasundaram, D. (2007). Collective trauma in northern Sri Lanka: a qualitative psychosocialecological study. International Journal of Mental Health Systems, 1(1), 5.

Telch ,M.J. , Beevers, C.G. , Rosenfield, D. , Lee, H.J. , Reijntjes, A. , Ferrell, R.E. , Hariri, A.R. (2015).5-HTTLPR genotype potentiates the effects of war zone stressors on the emergence of PTSD, depressive and anxiety symptoms in soldiers deployed to iraq. World Psychiatry.  14(2):198-206.

Vasterling, J.J, Proctor, S.P., Friedman, M.J., Hoge, C.W., Heeren, T., King, .LA., King, D.W. (2010). PTSD symptom increases in Iraq-deployed soldiers: comparison with nondeployed soldiers and associations with baseline symptoms, deployment experiences, and postdeployment stress. J Trauma Stress.  ; 23(1):41-51.

Warren, S.C. (2002). Rehabilitation Redefined. The Journal of ERW and Mine Action 6.3

Wilson, J. P. (2007). The Lens of Culture: Theoretical and Conceptual Perspectives in the Assessment of Psychological Trauma and PTSD.Cross-Cultural Assessment of Psychological Trauma and PTSD International and Cultural Psychology Series. pp 3-30.

World Health Organization. (1996). psychosocial rehabilitation: a consensus statement. Geneva: World Health Organization.

Yule W., Bolton, D, Udwin, O., Boyle, S., O’Ryan, D., Nurrish, J.(2000).The long-term psychological effects of a disaster experienced in adolescence: I: The incidence and course of PTSD. J Child Psychol Psychiatry.;41(4):503-11.

Zannas, A.S., Provençal, N., Binder, E.B. (2015).Epigenetics of Posttraumatic Stress Disorder: Current Evidence, Challenges, and Future Directions. Biol Psychiatry. pii: S0006-3223(15)00281-4.

Find Us On Facebook