සෝවියට් දේශයේ සංස්කෘතික ජීවිතය

 

සෝවියට් දේශය සංස්කෘතික වශයෙන් ඉතා ඉහල දර්ශකයක් අත් පත් කරගෙන තිබූ දේශයක් විය. සෝවියට් දේශයේ සාහිත්‍ය , නාට්‍ය , ගීත , ඔපෙරා , චිත්‍රපට අන්තර් ජාතික කීර්තිය අත්පත් කරගෙන තිබුණි. ලෝකයේ කුඩා දිවයිනක කුඩා ජන  සමාජයක් නියෝජනය කල අපද මෙම සෝවියට් සංස්කෘතියෙන් පෝෂණය වූයෙමු. 

ලෝ ප්‍රකට බල්ශෝයි තියාතරය අසලින් මම කිහිප විටක් ඒ මේ අත ගොස් තිබුනද බල්ශෝයි රඟහලට ගොඩවී නාට්‍යක් ඔපෙරාවක් නැරඹීමේ වාසනාව නොලද්දෙමි. එහෙත් බල්ශෝයි තියාතරයේ රඟ දක්වන ලද ස්වෝන් ලේක් සහ නට්ක්‍රැකර් යන බැලේ නාට්‍ය කියෙව් නගරයේදී මම නැරඹුවෙමි. 

ඔපෙරා වලට ආලය කළ සෝවියට් ජනතාව ඇමොඩේ‍යස් මෝසාට් ගේ ජීවිත කතාව අඩංගු වූ ඇමොඩේ‍යස් නම් ඇමරිකානු චිත්‍රපටය බැලීමට පොදි ගැසුනහ​. ඇමොඩේ‍යස් චිත්‍රපටය මම නැරඹුවේ සෝවියට් දේශයේදීය​. මේ හැර ඉතලියානු සහ ජර්මානු ඔපෙරා එකල සෝවියට් දේශයේ පෙන්වන ලදි. සෝවියට් සහ නැගෙනහිර යුරෝපීය ඔපෙරා රූබල් තුනක් වැනි සුළු මුදලක් ගෙවා මම නැරඹුවෙමි. මෙවැනි උත්කෘෂ්ට ඔපෙරාවක් බැලීමට ප්‍රවේශ පත්‍රයක් බටහිර ලෝකයේ අවම වශයෙන් ඩොලර් සියයක්වත් වේ. 

සෝවියට්වරු සතුව උසස් සිනමාවක් තිබුනේය​. ඔවුන් ගේ බැට්ල්ශිප් පතොම්කින් නම් අන්තර්ජාතික කීර්තියට ලක් වූ චිත්‍රපටය සෝවියට් රූපාවාහිනියෙන් මම කිහිප වතාවක්ම නරඹා තිබේ. එසේම මෑන් විත් එ මූවි කැමරා, සර්ජි බන්ඩර්චුක් රඟපෑ ; වෝ ඇන්ඩ් පීස්, මොස්කව් ඩස් නොට් බිලීව් ඉන් ටියර්ස් , ඩයමන්ඩ් ආර්ම්,  තිහි දොන් ( දොන් නදිය ගලා බසී ) යන ලෝක පූජිත චිත්‍රපට නැරඹුවෙමි. සිනමාව අධ්‍යනය කරන ඕනෑම ආධුනිකයෙකු  මේ චිත්‍රපට නැරඹීම අනිවාර්‍ය බව මම කියමි. මේ හැර හැට , හැත්තෑව සහ අසූව දශකයේ සෝවියට් චිත්‍රපටද මම ආශාවෙන් නැරඹුවෙමි. අද වූවද ඉඳ හිට යූ ටියුබ් ගොස් සෝවියට් චිත්‍රපට නැරඹීම මම කරමි. 

මේ චිත්‍රපට අතර පිදිසත් ත්‍රීතය හොලද ලීතිය​, අෆෝන්‍යා, මාලිංකය වේරා යන චිත්‍රපට තිබේ. මේ චිත්‍රපට සිනමාව වින්දනය කරන රසිකයන් නැරඹිය යුතුය​. එසේම ලෝකයේ හොඳම යුද චිත්‍රපට සෝවියට් යුද චිත්‍රපට බව මම කියමි. මෙසේ කියන්නේ ලෝංගස්ට් ඩේ , ගන්ස් ඔෆ් නැවරොන් , ඇපකොලිප්ස් නව් , ප්ලැටූන්, බ්‍රිජ් ටූ ෆාර් , තින් රෙඩ් ලයින් ,සේවිං ප්‍රයිවෙට් රයන් යන බටහිර චිත්‍රපටද නරඹා තිබෙන රසිකයෙකු වශයෙනි. එසේම ලිබරේශන් නම් සෝවියට් යුද චිත්‍රපටය නොබැලුව දෑස් මක්කටද ? කියා මම අසමි.  

සෝවියට් නාට්‍ය පිළිබඳවද කතා කල යුතුය​. සෝවියට් නාට්‍ය ගැන ඉගෙන ගැනීමට බටහිර නාට්‍යකරුවන් බොහෝ දෙනකු සෝවියට් දේශයට ආහ​. එසේම සොලමන් ෆොන්සේකා, හෙන්රි  ජයසේන සෝවියට් නාට්‍ය අධ්‍යනය කළහ​. නාට්‍ය අධ්‍යනයට බ්‍රෝඩ්වේ යාමට හැකියාව තිබුනද හෙන්රි ජයසේන සෝවියට් දේශයට ආ බව ඔහුගේ මිනිසුන් වූ දරුවන් ස්වයං චරිතාපදානයේ සඳහන් වේ. 

සෝවියට් දේශයේ ජීවත් වූ කාලයේ මම ඉරාන , චෙකස්ලෝවේකියානු , රුමේනියානු, හංගේරියානු, පෝලන්ත​, නැගෙනහිර ජර්මානු, බල්ගේරියානු චිත්‍රපට නැරඹුවෙමි. ලංකාවේදී හෝ බටහිරදී මෙම චිත්‍රපට නැරඹීම දැන් සිහිනයක් පමණි. මේ හැර පාස්පෝර්ට් නම් ගුරුසියානු කවට චිත්‍රපටයද මගේ සිත් ගත්තේය​. ගුරුසියානු  චිත්‍රපටයක් ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මහතා නරඹා තිබේද කියා සැකය​. 

සුප්‍රකට වොල්ගා වොල්ගා චිත්‍රපටය වරක් මම කැනඩාවේ රුසියන් ප්‍රජාව සිටි ප්‍රදේශයකදී නැරඹුවෙමි.  වොල්ගා වොල්ගා චිත්‍රපටය ස්ටාලින් ගේ ප්‍රියතම චිත්‍රපටය විය​. 

සෝවියට් ගීත වලට අප ප්‍රිය කලෙමු. ආලා පුගචෝවා, ව්ලැදිමීර් විසෝස්කි, වික්තර් සෝයි ,  වැලේරි ලියොන්තීයෙව් , ලයිමා වයිකූලෙ ( ලයිමා ලැත්වියානු ජාතික කාන්තාවකි ) මෝල්දෝවා ජාතිකාවක වූ සොෆියා රතාරෝ යනාදීන් ගේ ගීත මෙන්ම මෂ්ශිනා ව්‍රේම්නි , කිනෝ,  යන සංගීත කණ්ඩායම්ද , අරියා වැනි රොක් මෙට්ල් සංගීත කණ්ඩායම්ද ගීත වලටද අපි සවන් දුන්නෙමු.  

වරක් මම  ව්ලැදිමීර් විසෝස්කි ගේ ගීත ප්‍රිය කරන බව ඇසූ ක්‍රොඒශියානු කැනේඩියානු වෛද්‍යවරයෙකු වූ වෛද්‍ය අයිවන් පෙරුස්කෝ විමතියට පත්වී  " ඔබ ජාත්‍යන්තර සංස්කෘතික ලෝකයකට නිරාවරණය වී තිබෙන බව කීවේය​.   ඊට පිළිතුරු ලෙස මා කීවේ මේ සඳහා මම සෝවියට් දේශයේ සංස්කෘතික ජීවිතයට නය ගැති බවයි. 

ව්ලැදිමීර් විසෝස්කි ගේ ගීත බටහිර ලෝකයටද ලඟා වී තිබූ අතර බටහිර චිත්‍රපටයක් වූ වයිට් නයිට්ස් චිත්‍රපටයේ තේමා ගීත සඳහා ලයනල් රිචී සහ ව්ලැදිමීර් විසෝස්කි ගේ ගීත තෝරා ගන්නා ලදි. තවද මම  ව්ලැදිමීර් විසෝස්කි ගේ ගීතයක් සිංහලටද පරිවර්තනය කලෙමි. මර්ලේනා සීම්නා විසින් විසෝස්කිගේ ගීත භාෂා 59 පරිවර්තනය කොට පොතක් ලෙස පළ කොට තිබේ. මේ පොතේ මා විසින් පරිවර්තනය කල Koni Priveredlivye”  ගීතයේ සිංහල අනුවාදය අන්තර්ගතය​. 

සෝවියට් දේශයේ රූපාවාහිනී සේවයද විශිෂ්ඨ සේවාවක් විය​. පහත් රුචිකත්වයෙන් යුත් අවර ගනයේ වැඩසටහන් වෙනුවට ඔවුන් නිතරම සම්භාව්‍ය චිත්‍රපට පෙන්වූ අතර උසස් ගනයේ බටහිර චිත්‍රපට ටෙලි නාට්‍ය හඞ කවා විකාශනය කරන ලදි. මේ සම්භාව්‍ය ටෙලි නාට්‍ය අතර ප්‍රන්ස , ආර්ජෙන්ටීන, බ්‍රසීල සහ ඇමරිකානු , බ්‍රිතාන්‍ය නිර්මාණ වූහ​.  

සෝවියට් අර්ථ ක්‍රමයේ යම් යම් අඩුපාඩු මෙන්ම පුද්ගලික නිදහසේ සීමාවන් තිබුණු බව සැබෑය​. එහෙත් සංස්කෘතික මිනිසෙකු නිර්මාණය කිරීමේලා ඔවුන් බටහිර රටවල් වලට ඉදිරියෙන් සිටි බව මට සිතේ. ඔබට සෝවියට් මිනිසෙකු සමග රුඩොල්ෆ් වැලැන්ටීනෝ , ඕසෝන් වේල්ස්, අතර් මිලර් , වෝල්ටර් ස්කොට්, අගතා ක්‍රිස්ටි, ඉයන් ගිලන් , ඩේවිඩ් බෝවි , ඩාර්ලි , හෙමිං වේ,   බොරිස් කාලෝෆ් , වැග්නර් යනාදීන්  ගැන කතා කල හැකිය​. සෝවියට්  මිනිසා ඔබව තේරුම් ගනු ඇත​. එසේම ඔහු ඩොස්ටයෙව්ස්කිගේ, පුෂ්කින්ගේ , ශේක්ස්පියර්ගේ,   රොමේන් රොලාන්ඩ් ගේ, හර්මන් මෙල්විල් ගේ , ජෙෆ්රි චෝසර් ගේ පොත් කියවා ඇති මිනිසෙකි. 

සෝවියට් විශ්ව විද්‍යාල වලද මේ  සංස්කෘතික දියුණුව තිබුනේය​. බොහෝ යුරෝපීය විශ්ව විද්‍යාල වල මෙන් ලිංගික නිදහසද තිබූ නිසා ඔවුන් අතර පර පීඩක චර්‍යා, අන්‍යන් කෙරෙහි කායික , වාචික හෝ ලිංගික හිංසනයන් ප්‍රචණ්ඩ හැසිරීම් රටා දක්නට තිබුනේ නැත​. මෙතැන මම ලිංගික නිදහස කියන්නේ බල්ලන් බලලුන් මෙන් පාරේ සංසර්ගයේ යෙදීමේ නිදහස කියන අර්ථයෙන් නොවේ.  කාන්තාවකට අතවරයකට ලක් නොවී පොදු ප්‍රවාහන සේවාවක යා නොහැකි ලංකාව වැනි ලිංගික පීඩනය සහ ලිංගික කුහකකම උඩුදුවා තිබෙන සමාජයක් ලිංගික නිදහස කියූ විගස එය අර්ථ කථනය කරන්නේ පාර දිගේ සංසර්ගයේ යෙදීමේ නිදහස කියාය​.  එවැනි සමාජයක්  ගැහැනියෙක් කොට ගවුමක් ඇඳගෙන ගිය විට සලිත වෙති. එසේම තරුණ තරුණියන් අතර තිබෙන ආදරය තේරුම් නොගෙන ලිංගික ඉරිසියාව මත ඔවුනට අවහිර සීමා දමති. උගන්වන්නේ අනෙකාට ආදරය කිරීම නොව ද්වේශ කිරීමටය​.   

මෙවැනි ලිංගික පීඩන තත්වයක් සෝවියට් සමාජය තුල තිබ්බේ නැත. සෝවියට් විශ්ව විද්‍යාල සිසුන් බැලේ වැනි නර්තනයන් හැදෑරූහ​. බෝල් රූම් ඩාන්සිං පන්ති ගියහ​. එසේම පරිසර ආශ්‍රිත වැඩසටහන් බොහෝ තිබුණි. සති අන්තයේ ඔවුන්  ඩිස්කොතේක්  ගියහ​. 

සංස්කෘතික මිනිසෙකු නිර්මාණය කිරීමේලා සෝවියට් පද්ධතිය භාවිතා කළ ක්‍රියා මාර්ගයන් අධ්‍යනයට ලක් කිරීම සුදුසුය​. සෝවියට් දේශයේ සිට උතුරු ඇමරිකා විශ්ව විද්‍යාල වලට පැමිණි සිසු සිසුවියන් මගේ නිරීක්‍ෂණයට ලක්වී තිබේ. ඔවුන් උතුරු ඇමරිකානු සිසු සිසුවියන්ට වඩා ලෝකය පිලිබඳ ප්‍රතිවේධයකින් යුක්තය​. 

මෙලෙස පැරණි සෝවියට් දේශයේ සිට පැමිණි මරීනා යෝක් විශ්ව විද්‍යාලයේ උපාධිධාරිනියකි. මරීනා සමග දේශපාලනය , කලාව , සාහිත්‍ය ගැන කතා කිරීමට මම ප්‍රිය කරමි. ඇය ඩන්ටේ අලගියෙරි, වුල්ෆ්ගැං වොන් ගර්ටර් (ගතේ) , ඔස්කා වයිල්ඩ් , එමලි බ්‍රොන්ටේ , ජෙෆ්‍රරි ආචර් මෙන්ම අයිසෙක් ඇසිමෝව් ද කියවා තිබේ. එහෙත් ඛේදජනක ලෙස වර්තමාන රුසියානු නව පරම්පරාව කියවීමෙන් ඈත් වෙමින් සිටිති. ඔවුන් බොහෝ සෙයින් නරඹන්නේ Vin Diesel රඟන ඇක්ශන් වර්ගයේ චිත්‍රපටය​. ඔවුන් ගේ රසාඥතාව බොහෝ සෙයින් පිරිහී තිබේ. පැරණි සෝවියට් සංස්කෘතික මිනිසා මරාගෙන නව මිනිසෙකු පැමිණ තිබේ. එහෙත් ඔහු සංස්කෘතික වශයෙන් හිස් මිනිසෙකි. සංස්කෘතික වශයෙන් දුගී  මිනිසෙකි. 

 වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග